Người ta hoàn toàn chấp nhận rằng đồ ăn vặt có vị ngon mà không tốt. Những tác động của nó đối với cơ thể gây bấp bênh về sự đồi bại luân lý khi chúng ta cân nhắc nó hại cho sức khỏe như thế nào, và việc giữ gìn sức khỏe của chúng ta vì lợi ích của người khác là vấn đề không nhỏ.
Những ông bố mập đối mặt với sự cằn nhằn đó khi nhận ra rằng nếu họ phải đối mặt với cái chết do thừa cân thì sẽ không làm nhẹ lương tâm của họ – đặc biệt là nếu họ có thể dứt bỏ những thứ rác rưởi để sống lâu hơn.
Điều gì sẽ xảy ra nếu thói quen đọc hoặc
không đọc của chúng ta được cân nhắc tương tự? Có một lý do chính đáng mà họ
nên làm.
1. NÃO LÀ CƠ BẮP
Giống như các bộ phận khác của cơ thể, não
của chúng ta là một dạng cơ thay đổi về thể chất dựa trên cách nó được sử dụng –
hoặc không. Tâm trí là phi vật chất, đó là sức mạnh của linh hồn, nhưng nó hoạt
động dựa trên thực tế vật lý của bộ não. Chúng ta sai lầm cho rằng não không
phát triển sau thời thơ ấu, nhưng cấu tạo của não nhanh nhẹn hơn chúng ta nghĩ.
Các khoa học gia gọi sự nhanh nhẹn này là “sự dẻo dai thần kinh,” có nghĩa là
bộ não thay đổi về thể chất để thích ứng với những gì được yêu cầu. Các bộ phận
khác nhau của não điều chỉnh và tạo ra các hình thức suy nghĩ, thậm chí là hành
động khác nhau. Giống như cơ bắp có thể phát triển về sức mạnh hoặc điểm yếu dựa
trên những gì được yêu cầu về nó – sức đề kháng hoặc sự thoải mái – thì các bộ
phận của não cũng phát triển về sức mạnh và điểm yếu.
2. SỨC MẠNH KHÁC NHAU
Steven Johnson, tác giả cuốn “Everything Bad
is Good for You,” lập luận rằng sự kích thích não bộ thông qua việc sử dụng
internet rất tốt cho bạn. Ông chỉ ra rằng bộ não của người dùng máy tính so với
người dùng sách rất khác nhau, bộ não trước đây kích hoạt nhiều phần khác nhau
của bộ não để tiếp nhận tất cả những gì đang được trình bày. Việc sử dụng
Internet cũng giống như các giác quan được nâng cao của thợ săn hoặc chiến binh
– liên tục quét đường chân trời và xử lý thông tin để tìm kiếm mối nguy và cơ
hội. Ông kết luận: “[Đọc] sách không kích
thích các giác quan.”
Nicholas Carr không đồng ý, và bất cứ ai nghĩ
rằng sự chiêm niệm cầu nguyện, đọc sách đạo đức, Kinh Mân Côi, v.v... cũng quan
trọng. Trong cuốn “The Shallows: What the Internet is doing to our Brains,”
Carr thách thức cách giải thích dữ liệu của Johnson. Thực tế là bộ não đã ổn
định hơn trong khi đọc nên việc đọc rất “bổ ích về mặt trí tuệ.” Carr nói: “Bằng cách cho phép chúng ta lọc bỏ những
thứ gây xao lãng, làm yên các chức năng giải quyết vấn đề của thùy trán, việc
đọc sâu sẽ trở thành một dạng tư duy sâu sắc. Tâm trí của người đọc sách có
kinh nghiệm là tâm trí bình tĩnh, không phải là tâm trí ồn ào… Thật sai lầm khi
cho rằng càng nhiều càng tốt.”
Đọc và tập trung suy nghĩ (hình ảnh ai đó
đang đọc trên ghế bành hoặc ai đó đang lần hạt Mân Côi) ngăn chặn sự phân tâm
để có chiều sâu và ngồi đó với sự thật. Giáo sư Gary Small, thuộc Đại Học UCLA,
đã phát hiện ra rằng cần một khoảng thời gian ngắn để thay đổi não bộ theo cách
khiến việc đọc sâu trở nên khó khăn hơn. Ông đã thực sự đo lường “sự chuyển
đổi” của người dùng sách thành người dùng internet: “Chỉ sau năm ngày thực hành, mạch thần kinh giống hệt nhau [có ở người
dùng internet] ở phần trước của não trở nên hoạt động trên người chưa biết
internet [trong đó nó không hoạt động trước khi sử dụng internet].” Nói
cách khác, chỉ một giờ mỗi ngày trong một tuần làm việc đã khơi dậy bộ não của
những con mọt sách cổ xưa đó.
3. NỐI KẾT CẦU NGUYỆN
Khi bộ não của chúng ta được “kết nối” để sử
dụng màn hình thường xuyên, kết quả không thể tránh khỏi là chúng ta ít có khả
năng đọc sâu. Ở đây tôi nói the kinh nghiệm hiểu biết. Công việc và cuộc sống
của tôi thường tiếp xúc với màn hình, tôi có thể cảm thấy việc tập trung vào
một cuốn sách trở nên khó khăn hơn sau hàng giờ trực tuyến.
Đó là điều báo động vì trí tuệ chung của nền
văn hóa Công giáo không ngừng hướng tới việc chúng ta dùng sách để học hỏi,
chiêm niệm và cầu nguyện với sự thật. Khi Thiên Chúa nhập thể, đó là Ngôi Lời hóa
thành nhục thể. Các nghi lễ và nghi thức của chúng ta có các mục “chữ đỏ” cho những
cử động và cách dùng sách. Tên của chúng ta được viết trong sách sự sống. Các
tu viện được coi là đã duy trì việc học cổ điển và khai sinh ra toàn bộ nền văn
hóa sau sự sụp đổ của Rôma, chính xác trong việc bảo tồn sách và học hỏi. Tất
cả các quy tắc của tu viện đều phụ thuộc vào khả năng đọc hoặc sự sẵn sàng học
hỏi. Ngay cả “sự mặc khải tự nhiên” từ chính thụ tạo cũng thường được các thánh
gọi là “sách thiên nhiên.” Các hình thức cầu nguyện được khuyến khích và trân
trọng nhất của chúng ta nằm trong các phương pháp giúp tĩnh tâm và loại bỏ
những phiền nhiễu khỏi sự hiện diện của chúng ta. Sách Thánh là kho tàng và
nguồn suy niệm vô tận của chúng ta, là Sách không thể sai lầm.
Giờ đây, chúng ta biết rằng lời cầu nguyện
chuyển từ các trang thành chiêm niệm – chúng ta vượt ra ngoài cuốn sách. Nhưng
cuốn sách là nền tảng để suy niệm. Giống như tôi, nếu bạn trải qua cơn hạn hán cầu
nguyện thì các nhà thần bí như Thánh Têrêsa Avila nhắc nhở chúng ta về giá trị
to lớn của sách để giúp chúng ta có nền tảng và đi đúng hướng trong việc cầu
nguyện. Trên thực tế, nếu chúng ta thấy mình bị suy nhược và không thể cầu
nguyện sâu sắc một mình, trước tiên chúng ta nên tìm đến việc đọc:
Đọc sách rất hữu ích cho việc hồi tưởng và là
sự thay thế cần thiết – mặc dù có thể đọc một ít – cho bất kỳ ai không thể cầu
nguyện bằng tâm trí… Trong tất cả những năm đó, ngoại trừ thời gian sau khi rước
lễ, tôi không bao giờ dám cầu nguyện mà không có sách… Nếu không có sách, tâm
hồn tôi rối bời và suy nghĩ vẩn vơ. Có sách, tôi bắt đầu thu thập và tâm hồn
tôi bị cuốn vào ký ức.
Như Kinh Thánh nói, Thiên Chúa ở trong tiếng
nói nhỏ bé và tĩnh lặng. Có vẻ như các cơ não của chúng ta có thể được huấn
luyện để có thể nghe được giọng nói nhỏ này, hoặc nó có thể bị lấn át và kích
thích khiến bạn khó nghe hơn. Trái ngược với sự kích thích của màn hình, đọc
sách không chỉ giúp tâm trí tĩnh lặng và không bị xao lãng, nhưng khi làm như
vậy thì nó giúp chúng ta đi từ đọc sang suy ngẫm, từ trần thế tới Thiên Đàng.
4. NẾU KHÔNG QUEN ĐỌC THÌ SAO?
Nếu điều này đúng thì chúng ta có thể nghĩ về
thói quen đọc sách hằng ngày của chúng ta giống như việc chúng ta có thể nghĩ
đến việc tập thể dục trong phòng tập vậy. Nếu ngồi ở bàn làm việc có thể làm
teo cơ và đòi hỏi sức đối trọng của việc tập luyện trong phòng tập thì việc
“huấn luyện” tâm trí trên màn hình khiến việc luyện tâm trí cầu nguyện bằng
cách đọc sách cũng cần thiết hơn. Nếu Thánh Têrêsa Avila thấy cần phải “giải
quyết” tâm trí bằng một cuốn sách, hãy tưởng tượng chúng ta cần nó nhiều hơn như
thế nào trong thế giới quá kích thích của chúng ta! Chúng ta có thể biết điều
này theo trực giác là đúng, nhưng việc nghĩ đến cơ thể vật lý của bộ não sẽ
khiến nó trở nên kém thanh tao và cấp thiết hơn đối với chúng ta.
Đây là một phần lý do mà chúng tôi bắt đầu
dịch vụ sách và in của tạp chí Sword & Spade. Các tạp chí kích thích trí
tuệ và có bố cục đơn giản (tức là không bị bão hòa trong quảng cáo và hỗn loạn
hình ảnh) có thể là một loại “cầu nối” khỏi hoạt động siêu tốc của trang web và
siêu tập trung của một cuốn sách. Các tạp chí thường có các bài đánh giá về
sách và các bài trình bày ngắn về những ý tưởng gây hứng thú mà không đòi hỏi quá
nhiều thời gian. Tạp chí cũng có một số “bữa ăn nhanh” mà chúng ta có thể nghĩ
rằng một bài báo trên internet có thể cung cấp, nhưng chúng cũng có điểm kết
thúc, lúc đặt nó xuống và tiếp tục. Ngược lại, việc lướt web là vô tận giống
như một cơn mê hoặc một câu thần chú.
Một chiến thuật khác để rèn luyện trí não,
đặc biệt nếu bạn không thích đọc sách, là bắt đầu bằng văn học thay vì tiểu
thuyết, truyện hư cấu. Thông thường, internet hướng chúng ta đến “sự thật” và
“dữ liệu” của một thứ gì đó, khiến cuộc sống dường như có thể được đưa vào mục
tiêu của sự thật và được hấp thụ tốt nhất theo cách đó. Chúng ta thường nhìn
văn chương bởi vì, như bạn biết đấy, truyện không hư cấu mang lại cho bạn điều
gì đó hữu ích và chân thực. Tuy nhiên, có một lý do khiến C.S. Lewis từ bỏ các
bài luận lý luận và bắt đầu viết những cuốn sách như Biên Niên Sử Narnia – một
câu chuyện có thể nuôi dưỡng tư tưởng và sự nhạy cảm cao quý theo những cách
tránh xa nhu cầu kiêu hãnh của chúng ta về hiện thực, như chương trình Dragnet đã
nói: “Chỉ là sự thật, thưa bà.” Chúng
ta thường than phiền rằng các kiến trúc sư của rất nhiều lỗi hiện đại “sở hữu
tường thuật” về những gì đang xảy ra trên thế giới. Có lẽ vì họ hiểu rõ hơn sức
mạnh của câu chuyện.
Sự cứu độ là một câu chuyện. Chúa Giêsu giáo
huấn bằng dụ ngôn. Các quốc gia được xây dựng dựa trên những câu chuyện của họ.
Gia đình của chúng ta bị ràng buộc bởi những câu chuyện của mình. Những câu
chuyện có cách thu hút sự chú ý và dạy chúng ta những điều mà chúng ta không
thể học được bằng cách nào khác. Một tác phẩm văn học hay cũng có thể nắm giữ
một tâm trí lang thang theo những cách mà truyện không hư cấu không thể làm
được, vì vậy nếu mục đích là có được một bài tập tốt, hãy bắt đầu bằng một câu
chuyện hay.
5. TẬP LUYỆN KHI NÀO?
Tôi nhận ra rằng sự kết hợp của hiện tượng
Covid và sự thiếu kỷ luật của bản thân đã khiến tôi bỏ thói quen đọc sách trước
đây của mình. Tôi biết rằng, giống như đồ ăn vặt luôn luôn xảy ra, điều này
cuối cùng sẽ bắt kịp khả năng lành mạnh của tôi. Là một Kitô hữu, tôi hiểu rằng
điều này có nghĩa là tâm trí bị phân tán của tôi sẽ gặp khó khăn hơn với việc
cầu nguyện. Vì vậy, tôi phải lập một kế hoạch tập luyện. Khoai tây chiên rất
ngon và Netflix thật kỳ diệu khi biết tôi muốn xem gì. Internet sẽ luôn là thứ tốt
hơn, nhưng nó sẽ không bao giờ thỏa mãn như ý muốn đọc sâu xa hơn. Tôi nghĩ rằng
hầu hết chúng ta có thể xác nhận từ kinh nghiệm những gì khoa học đề xuất: để
cầu nguyện tốt hơn, chúng ta cần đọc nhiều hơn trong cuộc đời mình.
Giống như bất cứ điều gì đáng làm, khó hơn
nhưng tốt hơn là đào tạo và hướng tới những gì tốt đẹp, ngay cả khi “hương vị
tự nhiên” được biến đổi hóa học có vẻ như ngon hơn. Kinh Thánh nói rằng hãy tìm
những điều tốt và hãy suy ngẫm về những điều này. Đó là chương 4 trong thư gởi
giáo đoàn Philípphê. Có thể bắt đầu một bài tập mới ngay bây giờ, và hãy xem
chương đó.
JASON CRAIG
TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ từ CatholicExchange.com)
Chiều 18-01-2022
✽ Xác
& Hồn – https://tramthienthu.blogspot.com/2014/03/xac-hon.html
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Comment