Cuộc sống và tình yêu là hai trạng thái khác
nhau, nhưng lại không tách rời nhau, thậm chí là “nên một” với nhau. Sống để
yêu, và yêu để sống.
Không thể sống mà không yêu, yêu là sống.
Người ta nói vui mà thật: “Yêu thì khổ, không yêu thì lỗ. Thà chịu khổ chứ
không chịu lỗ.” Không yêu thì yếu, mà yếu thì không thể yêu – tức là cần
mạnh mẽ và can đảm. Vì yêu mà người ta dám chết, chết rồi lại được sống. Chúa
Giêsu đã chứng tỏ điều đó, và chính Ngài xác định: “Không có tình thương nào
cao cả hơn tình thương của người đã hy sinh tính mạng vì bạn hữu của mình.”
(Ga 15:13)
Yêu thì khổ, chính cái khổ đó là chất hy sinh
tiết ra để chứng minh tình yêu chân thật. Yêu không chỉ khổ mà còn phải “chết”
– theo nghĩa bóng hoặc nghĩa đen. Đó là nên thánh. Người ta chết rồi mới được
làm thánh, chưa chết mà sao làm thánh? Làm gì có chuyện “ngược đời” như thế
chứ? Đúng như vậy. Nhưng cái NGHỊCH đó lại là cái THUẬN. Tại sao vậy? Chết rồi
mà làm thánh là “chuyện nhỏ,” sống mà làm thánh mới là “chuyện lớn” và xứng
đáng nỗ lực. Thực sự chứ chẳng bông đùa. Bởi vì Chúa Giêsu đã truyền lệnh: “Anh
em hãy nên hoàn thiện, như Cha anh em trên trời là Đấng hoàn thiện.” (Mt
5:48) Là mệnh lệnh thì chắc chắn phải thi hành.
Là con người, chẳng ai hoàn hảo, được cái này
thì mất cái nọ, đều là tội nhân, ngay cả các thánh nhân cũng đã từng lần mò tìm
về Nhà Cha qua con đường tội lỗi và thứ tha: “Nếu Thiên Chúa chấp tội, chẳng
ai được rỗi.” (Tv 130:3) Tuy nhiên, làm thánh hay không là dựa vào cuộc
sống đời thường, sống sao chết vậy, có sống khôn thì mới chết thiêng. Người ta thường
nói: “Cọp chết để da, người ta chết để tiếng.” Ở đây, cái “tiếng” mang ý
nghĩa tích cực là “tiếng tốt.” Phàm nhân đầy “vết chàm,” tội nhân mà hoàn thiện
thì nên thánh, nếu hoàn thiện ngay ở đời này thì là thánh sống. Thật vậy, Chúa
Giêsu không chỉ bảo chúng ta phải làm thánh sau khi chết mà phải làm thánh ngay
ở đời này – cứ hoàn thiện dần dần, bước nhỏ mà đều, bước chậm mà chắc.
Đã có các vị thánh sống trong thời đại của
chúng ta – nổi bật là ĐGH Gioan Phaolô II (1920-2005) và Mẹ Teresa Calcutta
(1910-1997). Hiện nay, thế giới cũng đang chú ý tới ĐGH Phanxicô, một người có
phong cách “ngược đời” của một thánh nhân giữa đời thường, dám nói thẳng nói
thật vì công lý và chân lý, luôn khôn ngoan nói: “Xin cầu nguyện cho tôi.”
Nếu thực sự muốn làm thánh thì chúng ta cũng phải có “phong cách lạ” như vậy.
Là Kitô hữu, chắc hẳn ai cũng muốn nên thánh.
Nếu muốn nên thánh thì phải yêu Chúa, mức độ yêu Chúa phải được chứng minh qua
việc yêu tha nhân, kể cả người không theo phe mình – yêu người là “thước đo
tiêu chuẩn” về lòng yêu mến Chúa. Ai yêu Chúa thì phải từ bỏ mình, ngược lại, ai
yêu mình thì mặc nhiên từ bỏ Chúa. Rất lô-gích. Phàm nhân chẳng là gì, có là gì
thì chỉ là tội nhân khốn nạn, bởi vì con tim của chúng ta là “tro bụi,” hy vọng
của chúng ta “hèn hơn đất,” và cuộc đời của chúng ta “tệ hơn bùn.” (Kn 15:10) Chẳng
có gì đáng giá mà dám tự mãn. Thế nên phải cố gắng hoàn thiện, nỗ lực không
ngừng, rán sức suốt đời – dù ngày hay đêm.
Cái gì cũng có tính liên đới, cái này liên
quan cái khác: Nếu muốn nên thánh một mình thì chỉ là ích kỷ – mà ích kỷ thì
không thể nên thánh, nghĩa là chúng ta phải không ngừng nỗ lực nên thánh mà còn
phải giúp người khác cùng nên thánh. Kinh Koran (Kinh Thánh của Hồi giáo) xác
định: “Người hoàn thiện nhất là người đã giúp ích cho nhân loại nhiều nhất.”
Rất chí lý!
Tất nhiên ai cũng có thể nên thánh và phải
làm thánh, dù chúng ta chỉ là tội nhân khốn nạn, trừ phi chúng ta không muốn.
Đã có những tội nhân “lớn” nhưng đã làm thánh: Vua Đa-vít, tướng cướp Dismas (tên
gian phi tốt bụng, Lc 23:39-43), binh sĩ Longinô (người cầm giáo đâm thấu tim
Chúa Giêsu trên Đồi Sọ), Giáo hoàng tiên khởi Phêrô, Tông đồ Phaolô, Người Phụ
nữ Tội lỗi (Lc 7:36-50),... và một người ít “bị” để ý là vua Salômôn, dù là
người khôn ngoan nhất nhưng cũng đã cãi lệnh Chúa và đã từng sống trong tội lỗi.
(1 V 11:1-13) Thực sự nhận biết mình yếu đuối và tội lỗi xấu xa thì mới nỗ lực hoàn
lương để nên thánh, điều cần là đừng bao giờ mất niềm tin vào Lòng Thương Xót
của Thiên Chúa. Tính hợp lý rõ ràng. Nếu không cố gắng hoàn thiện mà còn lần
lữa thì vô ích, vì Thiên Chúa đã từng khuyến cáo: “Khi các ngươi dang tay
cầu nguyện, Ta bịt mắt không nhìn; các ngươi có đọc kinh cho nhiều, Ta cũng
chẳng thèm nghe. Vì tay các ngươi đầy những máu.” (Is 1:15)
Tuy nhiên, đôi khi chúng ta vẫn chú trọng
hình thức nên chưa thể “lột xác” được. Giảng hay, nói giỏi, viết tốt,… có sức
thu hút người khác, nhưng chính mình lại vẫn giậm chân tại chỗ, chẳng thay đổi
được gì. Đó chỉ là “lẻo mép” hoặc “lẻo bút,” hoàn toàn vô ích mà thôi. Loài rắn
và loài cua phải lột xác để phát triển, nếu con người không chịu “lột xác” thì
không thể phát triển về tâm linh được, mà “lột xác” thì phải đau đớn, phải dứt
khoát. Càng “lột xác” nhiều thì càng hoàn thiện, càng tiến bộ trên đàng nhân
đức.
Trong một lần hiện ra tại Fátima, Đức Mẹ đã
đặt vấn đề với ba trẻ: “Các con có sẵn lòng dâng mình cho Chúa và chịu những
đau khổ mà Ngài gởi đến cho các con để xin ơn hoán cải cho các tội nhân không?”
Thiên Chúa cũng đã xác định: “Mọi kẻ Ta yêu mến thì Ta răn bảo dạy dỗ. Vậy
hãy nhiệt thành và hối cải ăn năn!” (Kh 3:19)
Tội lỗi là thứ siêu vi độc hại, dễ nhiễm mà
khó trị: “Khi dục vọng đã cưu mang thì đẻ ra tội; còn tội khi đã phạm rồi
thì sinh ra cái chết.” (Gc 1:15) Và từ ngàn xưa, chính Thiên Chúa đã truyền
cho ông Mô-sê: “Hãy nói với toàn thể cộng đồng con cái Ít-ra-en và bảo
chúng: Các ngươi phải thánh thiện, vì Ta là Đức Chúa, Thiên Chúa của các ngươi,
Ta là Đấng Thánh.” (Lv 19:1-2) Đó là lẽ tất nhiên. Thiên Chúa là Đấng thánh
thì con cái Ngài cũng phải thánh, không thể khác được. Chắc chắn ai không hoàn
thiện thì không được nhìn thấy Thiên Chúa và không được ở bên Ngài. Sống thì
phải yêu, biết yêu thì mới sống.
Thật vậy, Thiên Chúa cho biết tính liên đới
và bí quyết hoàn thiện: “Ngươi không được để lòng ghét người anh em, nhưng
phải mạnh dạn quở trách người đồng bào, như thế, ngươi sẽ khỏi mang tội vì nó.
Ngươi không được trả thù, không được oán hận những người thuộc về dân ngươi.
Ngươi phải yêu đồng loại như chính mình. Ta là Đức Chúa.” (Lv 19:17-18)
Thấy điều trái tai gai mắt mà làm ngơ thì có thể là bao che hoặc nhát đảm,
nhưng dám lên tiếng cảnh báo thì mới là can đảm bảo vệ công lý và yêu mến chân
lý. Thật vậy, người bạn thân thiết là người dám phê phán chúng ta cả trăm lần
chỉ vì muốn tốt cho chúng ta, ngoài ra không là “bạn” mà chỉ là “bè” mà thôi –
loại “bè” thì vô số.
Đấng chí thánh là Thiên Chúa – Thiên Chúa duy
nhất. Quả thật, chúng ta thực sự hạnh phúc khi nhận biết và tôn thờ Ngài, Đấng
Thánh toàn năng và giàu lòng thương xót. Vì thế, chúng ta phải không ngừng tự
nhủ: “Chúc tụng Chúa đi, hồn tôi hỡi, toàn thân tôi, hãy chúc tụng Thánh
Danh! Chúc tụng Chúa đi, hồn tôi hỡi, chớ khá quên mọi ân huệ của Người.”
(Tv 103:1-2) Phải hành động như vậy với lý do rất minh nhiên: “Chúa tha cho
ngươi muôn ngàn tội lỗi, thương chữa lành các bệnh tật ngươi. Cứu ngươi khỏi
chôn vùi đáy huyệt, bao bọc ngươi bằng ân nghĩa với lượng hải hà.” (Tv
103:3-4) Phàm ngôn không đủ từ ngữ để mô tả tình yêu thương của Ngài – Đấng
mệnh danh là tình yêu. (x. 1 Ga 4:8 và 16)
Là thụ tạo của Ngài, chúng ta được coi là
những thánh nhân theo ba chiều kích của Giáo Hội là các thánh cùng thông công –
GH khải hoàn, GH đau khổ, và GH chiến đấu hoặc lữ hành. Chắc chắn chúng ta phải
nên thánh vì một lý do khác nữa, như Thánh Phaolô đã đặt vấn đề: “Nào anh em
chẳng biết rằng anh em là Đền Thờ của Thiên Chúa, và Thánh Thần Thiên Chúa ngự
trong anh em sao? Vậy ai phá huỷ Đền Thờ Thiên Chúa thì Thiên Chúa sẽ huỷ diệt
kẻ ấy. Vì Đền Thờ Thiên Chúa là nơi thánh, và Đền Thờ ấy chính là anh em.” (1
Cr 3:16-17) Thiên Chúa là Đấng Thánh thì không thể ở nơi ô uế tội lỗi. Chúng ta
xấu xa, hèn hạ, khốn nạn và bất xứng như thế, vậy mà Thiên Chúa lại cho chúng
ta trở thành Đền Thờ của Ngài. Thật không thể nào tưởng tượng nổi, thế nên chúng
ta phải tạ ơn Ngài bằng cách cố gắng nên thành, nếu có thể thì làm thánh sống
ngay ở đời này. Đó là điều hoàn toàn hợp lý, và Thiên Chúa rất muốn như vậy.
Ôi chao, có lẽ Thánh Phaolô cũng “ngược đời”
khi nhắc nhở chúng ta: “Đừng ai tự lừa dối mình. Nếu trong anh em có ai tự
cho mình là khôn ngoan theo thói đời thì hãy trở nên như điên rồ, để được khôn
ngoan thật. Vì sự khôn ngoan đời này là sự điên rồ trước mặt Thiên Chúa, như có
lời chép rằng: Chúa bắt được kẻ khôn ngoan bằng chính mưu gian của chúng. Lại
có lời rằng: Tư tưởng kẻ khôn ngoan, Chúa đều biết cả: thật chỉ như cơn gió
thoảng ngoài.” (1 Cr 3:18-20) Ít có ai dám “khác người” như vậy, bởi vì có
thể người ta sẽ cho là “chạm điện,” người nào “không giống ai” như vậy sẽ bị ghen
ghét, bị xa lánh, bị trù dập,… thế nhưng như vậy mới là “khôn ngoan thật” –
khôn ngoan theo cách thức của Thiên Chúa. Đúng là không thoải mái – vừa khó vừa
“căng” lắm!
Nhưng rồi chuyện gì cũng có bí quyết, có cách
xử lý cụ thể, ngay cả những lúc khó khăn nhất tưởng chừng bế tắc. Thánh Phaolô
kết luận rất cụ thể: “Đừng ai dựa vào phàm nhân mà tự hào. Vì tất cả đều
thuộc về anh em; dù là Phaolô, hay Apôlô, hay Kê-pha, dù cả thế gian này, sự
sống, sự chết, hiện tại hay tương lai, tất cả đều thuộc về anh em, mà anh em
thuộc về Đức Kitô, và Đức Kitô lại thuộc về Thiên Chúa.” (1 Cr 3:21-23) Thánh
Vịnh gia xác định: “Cậy vào thần thế vua quan, chẳng bằng ẩn náu ở bên Chúa
Trời.” (Tv 118:9)
Cần có luật để kiềm chế tội ác, nhưng phải được
áp dụng với tình yêu thương chứ không thể xử theo kiểu luật rừng. Con người có
trước, luật có sau. Luật vị nhân sinh, nhân sinh bất vị luật. Luật ví như dây
cương và hàm thiếc để điều khiển ngựa chứng. Luật cũng đa dạng, có luật hợp
lòng dân hoặc mất lòng dân. Luật hợp lòng dân là luật chứa sự nhân đạo, nhằm
hoàn thiện con người – như Luật Tân Ước, nổi bật là chữ NÊN; còn luật chưa hợp
lòng dân là luật chỉ nhắm tới những khung hình phạt – như Luật Cựu Ước, chú
trọng chữ CẤM. Luật Cựu Ước xem chừng thoải mái, dễ thực hiện hơn, và ai cũng thích:
“Mắt đền mắt, răng đền răng.” Có lý lắm, vì người ta đánh mình thì mình
phải “chơi tới bến” chứ không thì người ta chê mình “dở ẹc” hoặc “lép vế.” Thế
thì máu tự ái bốc tới chỏm đầu thôi, chịu gì nổi. Nếu chỉ như vậy thì chẳng có
gì đáng nói!
Ngược lại, Chúa Giêsu dạy sống tích cực hơn: “Đừng
chống cự người ác, trái lại, nếu bị ai vả má bên phải thì hãy giơ cả má bên
trái ra nữa. Nếu ai muốn kiện anh để lấy áo trong của anh thì hãy để cho nó lấy
cả áo ngoài. Nếu có người bắt anh đi một dặm thì hãy đi với người ấy hai dặm.
Ai xin thì hãy cho; ai muốn vay mượn thì đừng ngoảnh mặt đi.” (Mt 5:39-41) Wow,
thế thì “căng” quá chừng! Chúa Giêsu kỳ thí mồ, dạy những điều chi mà khó mần thế
nhỉ? Tuy nhiên, đó lại là chuyện thật chứ không là chuyện bông đùa hoặc giả định.
Ngày xưa, Cựu Luật dạy: “Hãy yêu đồng loại
và hãy ghét kẻ thù.” Như thế chỉ là “chuyện nhỏ,” các loài động vật khác
cũng vẫn thực hiện như vậy, chẳng riêng gì con người. Vì thế, Chúa Giêsu dạy làm
những điều mà chúng ta thấy có vẻ “chói tai” vì khó lọt nghe: “Hãy yêu kẻ
thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh em.” (Mt 5:44) Đúng là gay go thật!
Thế nhưng không thế không được. Phải vậy thôi.
Bởi vì Chúa Giêsu giải thích rạch ròi: “Như vậy, anh em mới ĐƯỢC trở nên con
cái của Cha anh em, Đấng ngự trên trời, vì Người cho mặt trời của Người mọc lên
soi sáng kẻ xấu cũng như người tốt, và cho mưa xuống trên người công chính cũng
như kẻ bất chính. Vì nếu anh em yêu thương kẻ yêu thương mình thì anh em nào có
công chi? Ngay cả những người thu thuế cũng chẳng làm như thế sao? Nếu anh em
chỉ chào hỏi anh em mình thôi thì anh em có làm gì lạ thường đâu? Ngay cả người
ngoại cũng chẳng làm như thế sao?” (Mt 5:45-48) Những bí quyết Chúa Giêsu
đưa ra thật thú vị, rất “khác người,” rất “ngược đời,” nhưng mà rất chí lý vì có
tính cao thượng. Quả thật, có dám “khác người” thì mới khả dĩ nên thánh, có thể
làm thánh sống ngay trên thế gian này. Chân trần còn chạm đất nhưng hồn vẫn
thanh thoát, bay bổng.
Khi nào thực sự nhận biết mình là tội nhân,
chúng ta sẽ thấy yêu quý lời dạy của Chúa Giêsu – vừa khuyến cáo vừa động viên.
Ngài dạy canh tân không ngừng bằng cách cố gắng “hoàn thiện như Cha trên trời.”
(Mt 5:48) Khi định hướng rạch ròi như vậy, chúng ta sẽ thoải mái làm mọi thứ chỉ
vì Chúa chứ không vì bất cứ lý do nào khác, như vậy chúng ta có thể thẳng thắn và
mạnh mẽ xác định như Thánh Phaolô: “Tình yêu Đức Kitô thúc bách tôi.” (2
Cr 5:14). Và có hệ lụy rất kỳ diệu: “Yêu thương là chu toàn lề luật.”
(Rm 13:8 và 10)
Cuộc sống nhiêu khê hơn chúng ta tưởng – cả thể
lý lẫn tinh thần. Có những thứ cần phải bỏ – buông bỏ hoặc cở bỏ vì đáng ghê tởm,
có những thứ phải bám chặt vì đáng yêu quý. Nhưng phải biết BUÔNG thì mới có
thể BỎ, phải biết CỞI thì mới có thể BỎ. Đây là vài điều trong Kinh Thánh:
– Chúng ta rên siết, khổ tâm vì không muốn
CỞI BỎ cái này, nhưng lại muốn TRÙM thêm lên mình cái kia, để cho cái phải chết
tiêu tan trong sự sống. (2 Cr 5:4)
– Anh em phải CỞI BỎ con người cũ với nếp
sống xưa, là con người phải hư nát vì bị những ham muốn lừa dối, anh em phải để
Thần Khí đổi mới tâm trí anh em, và phải MẶC LẤY con người mới, là con người đã
được sáng tạo theo hình ảnh Thiên Chúa để thật sự sống công chính và thánh
thiện. (Ep 4:22-24)
– Chúng ta hãy CỞI BỎ mọi gánh nặng và tội
lỗi đang trói buộc mình, và hãy kiên trì chạy trong cuộc đua dành cho ta. (Dt
12:1)
Lạy Thiên Chúa chí thánh, con xin nhận tội,
điều gian ác, con sẽ không dám làm; xin chỉ cho con điều con không thấy, nếu
con đã bất công, con sẽ không tái phạm. (G 34:31-32) Con chân thành xin lỗi Ngài,
bởi vì con viết nhiều và nói lắm mà chẳng sống được bao nhiêu. Xin giúp con
biết tự làm khó mình mà cố gắng tích cực canh tân từng ngày theo định hướng của
Ngài, nỗ lực hoàn thiện theo mỗi nhịp thở. Ngài là Đấng Chí Thánh thì con phải hoàn
thiện thì mới xứng đáng. Xin thương biến đổi con theo Thánh Ý Ngài. Lạy Thiên
Chúa nhân hậu, con đơn độc mình ên, xin cứu giúp con, ngoài Ngài ra, con đâu
còn ai nữa! (Et 4:17t)
Con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu Kitô, Đấng Cứu Độ duy nhất của nhân
loại. Amen.
TRẦM THIÊN THU
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Comment