Chay tịnh là chuyện “kiêng cữ,” không chỉ có lợi về thể lý mà còn có lợi về tinh thần, đặc biệt là về tâm linh. Dĩ nhiên chay tịnh luôn được kết hợp với việc cầu nguyện và bác ái.
Chay tịnh không chỉ là ăn chay và
kiêng thịt, mà quan trọng là cố gắng kiềm chế bản thân về sinh hoạt cá nhân.
Nghĩa là phải cố gắng ít nói và không nói điều vớ vẩn. Tịnh khẩu rất có lợi, vì
giảm thiểu mức phạm tội. Cũng nên chú ý: ÍT NÓI không hẳn là phải là NÓI ÍT (dù
có thể vẫn nói nhiều), mà quan trọng là KHÔNG NÓI điều sai trái (không nói
nhảm, không nói bậy, không nói điều vớ vẩn, không nói điều xấu,...).
Người ta có “thâm ý” khi ghép hình “ba
con khỉ” với hình của danh nhân Mohandas Karamchand Gandhi (1869-1948), người
được dân Ấn Độ tôn xưng là “thánh nhân.” Ông chủ trương “bất bạo động” và được
tôn xưng là Mahātmā – nghĩa là tâm hồn lớn, vĩ nhân, đại nhân.
Có lẽ chúng ta không xa lạ gì hình ảnh
“ba con khỉ” với ba động thái khác nhau: Bịt mắt, bịt tai, và bịt miệng. Người
Nhật gọi là “Mizaru, Kikazaru, Iwazaru” (tất cả đều có vĩ ngữ là “zaru”). Ba từ
đó nghĩa là “không thấy, không nghe, không nói.”
Nguồn gốc ý niệm
“không nhìn, không nghe, không nói” có thể bắt nguồn từ tư tưởng của Khổng
giáo. Luận Ngữ có câu: “Phi lễ vật thị,
phi lễ vật thính, phi lễ vật ngôn.” Lý giải về chiết tự Hán ngữ thì chữ
“thông” có bộ “nhĩ” là tai (để nghe), chữ “minh” có bộ “nhật” và bộ “nguyệt”
tượng trưng cho hai con mắt. Như vậy, người có tai thính và mắt sáng là người
NGHE nhiều điều hay mà nảy ra trí tuệ, đó là người thông minh. Trong xã hội
Việt Nam, không dễ là người có “tai mắt” trong vùng, tức là người có thân thế,
địa vị, quyền cao, chức trọng, và dĩ nhiên có được “tai mắt.” Có tai và có mắt
thì miệng có thể ăn thoải mái.
Rất có thể hình “ba con khỉ” chịu ảnh
hưởng Thiền (Zen) của Phật giáo. Trong Kinh Phật, thi thoảng chúng ta gặp câu “tâm
viên, ý mã” (tấm lòng như con khỉ, ý tưởng như con ngựa). Phật giáo cho rằng
TÂM và Ý của con người luôn biến chuyển, phá phách không ngừng như con khỉ, và
như con ngựa không bao giờ chịu đứng yên một chỗ, nếu không kềm chế chúng thì
chúng sẽ suy nghĩ lung tung, sinh ra phiền não
– Phật giáo gọi là “khổ não trần ai.” Tìm hiểu thêm, chúng ta thấy nhà
Phật cho rằng lục căn là Nhãn, Nhĩ, Tỷ, Thiệt, Thân, và Ý. Chúng tiếp xúc với
lục trần là Sắc, Thanh, Hương, Vị, Xúc và Pháp. Từ đó sinh ra “lục thức” (tỉnh
thức, ý thức).
Nếu những cái “thức” này không bị ô
nhiễm thì hành giả được tâm thanh tịnh mà đạt đến lục thông. Còn nếu mắt ham
nhìn cái đẹp, tai muốn nghe lời ngon ngọt, mũi thích ngửi mùi thơm tho, lưỡi ưa
nếm vị thức ăn ngon, thân tiếp xúc với đồ dơ, và ý nghĩ điều bậy để tâm bị mê
loạn thì lục thức sẽ biến thành lục tặc là sáu tên giặc phá hại sự thanh tịnh
cho việc tu hành. Phật giáo không chỉ đề cập đến Mắt, Tai, Miệng (lưỡi), mà còn
thêm Mũi, Thân và Ý.
Cuộc đời có nhiều động thái, nhưng ba
động thái đó là ba động thái “độc đáo,” rất “khác người.” Ba động thái đó cũng
là ba động thái khôn ngoan, dù đôi khi bị chê trách là “vô tình.”
Mùa Chay, đặc biệt là Tuần Thánh, với
tinh thần “chay tịnh” (ít ăn, không nói), thiết tưởng hình ảnh ba-con-khỉ này
rất phù hợp với tinh thần Kitô giáo.
Tiền nhân xác định: “Im lặng là vàng.” Nếu là VÀNG thì cũng
có nhiều loại vàng. Vàng là vật quý nhưng vẫn có những thứ còn quý hơn vàng – theo
nghĩa đen chứ chưa nói theo nghĩa bóng. Vàng chỉ quý ở mức “phổ biến.” Nhưng
khi người ta bị đói khát, bị hoạn nạn, bị bệnh nan y,… chắc hẳn vàng không có
nghĩa lý gì với họ nữa. Đất là vật tầm thường nhưng có lúc lại quý hơn vàng,
như ông bà ta nói: “Tấc đất, tấc vàng” hoặc “rừng vàng, biển bạc.”
Chín người mà có tới mười ý, người thì
lý luận thế này, kẻ thì lý giải thế kia. Đôi khi thật khó minh định! Vậy im
lặng là Vàng hay là Đất? Nói ra thì bị chê là “bới bèo ra bọ” và bị “đì xói trán;”
không nói ra thì có thể bị cho là thụ động, “đồng lõa” hoặc “nhát đảm.” Tuy
nhiên, “nếu tôi nói sai, anh chứng minh
xem sai ở chỗ nào; còn nếu tôi nói phải, sao lại đánh tôi?” (Ga 18:19-23)
Trong xã hội, khi thấy những người có hành động sai trái, báo chí nêu
lên và người đó bị “kiểm điểm,” bị xét xử hoặc tù đày. Có những vụ người ta “bỏ
qua” hoặc cho “chìm xuồng,” dư luận lên án gắt gao và chê trách các vị lãnh đạo
quốc gia nào đó, chúng ta nói họ là bao
che hoặc phe cánh. Còn tôn giáo
thì sao, có chuyện đó không, có bao che không? Một câu không dễ trả lời chút
nào!
Nhân vô thập toàn. Đó là điều chắc chắn. Ai cũng có lỗi, không lớn thì nhỏ,
không nhiều thì ít, ngày nào người ta cũng phạm tội nhiều lần “trong tư tưởng,
lời nói và việc làm.” Hàng ngày tham dự thánh lễ, chúng ta đấm ngực 3 lần, nhận
“lỗi tại tôi mọi đàng,” kêu xin Chúa thương xót 3 lần, rồi lại kêu xin Chúa
thương xót 2 lần trước khi xin bình an 1 lần (Chiên Thiên Chúa), và còn nhiều
lần nữa chúng ta kêu xin như vậy trong MỘT thánh lễ. Thánh Phaolô đã thú nhận
thay chúng ta: “Điều tôi muốn thì tôi lại
không làm, điều tôi không muốn thì tôi lại làm.” (Rm 7:19) Khốn nạn là thế!
Vì thấy Sư phụ quá tốt lành còn mình thì quá tệ, thánh Phêrô đã phải thốt lên: “Lạy Chúa, xin tránh xa con, vì con là kẻ
tội lỗi!” (Lc 5:8)
Con người là thế,
yếu đuối và mỏng dòn. Tuy nhiên, “sai lầm chưa đáng sợ, không biết mình sai lầm
mới đáng sợ.” (Khổng Tử) Những người muốn đả phá và bài xích vì ác ý thì miễn
bàn, nhưng có người muốn xây dựng khi thấy những điều “trái tai, gai mắt” thì
đôi khi lại bị cho là “quá khích,” là “ma quỷ xúi giục.” Cũng một chuyện, người
thì “nịnh bợ” – và được thích, người thì “trực tính” – và bị ghét. Lịch sử đời
và đạo cũng đã có nhiều người dám nói thẳng nói thật, nhưng họ thường bị ghét
và thậm chí còn bị “trả thù” cho… bõ ghét!
Chúa Giêsu cũng bị ghét và bị giết vì “tội” đó,
nhưng Ngài vẫn dạy: “Anh em đừng sợ người
ta. Thật ra, không có gì che giấu mà sẽ không được tỏ lộ, không có gì bí mật,
mà người ta sẽ không biết.” (Mt 10:26) Người
Việt cũng có câu: “Cây kim trong bọc lâu
ngày cũng lòi ra.”
Thường thì đa số đều “cam chịu,” a dua, ít người
dám “thẳng như ruột ngựa.” Thuận ngôn, nghịch nhĩ. Cụ Đồ Chiểu xác định: “Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm, đâm
mấy thằng gian bút chẳng tà.” Vì công ích, nếu thấy sai mà không nói thì
không được. Chúa Giêsu chỉ cho chúng ta “mẹo” sửa lỗi người khác: “Nếu người anh em của anh trót phạm tội thì
anh hãy đi sửa lỗi nó, một mình anh với nó mà thôi. Nếu nó chịu nghe anh thì
anh đã chinh phục được người anh em. Còn nếu nó không chịu nghe thì hãy đem
theo một hay hai người nữa, để mọi công việc được giải quyết, căn cứ vào lời
hai hoặc ba chứng nhân. Nếu nó không nghe họ thì hãy đi thưa Hội Thánh. Nếu Hội
Thánh mà nó cũng chẳng nghe thì hãy kể nó như một người ngoại hay một người thu
thuế.” (Mt 18:15-17) Lời Chúa quá rõ ràng!
Điều Chúa Giêsu
dạy không dễ thực hiện: “Anh em hãy gớm
ghét điều dữ, tha thiết với điều lành; thương mến nhau với tình huynh đệ, coi
người khác trọng hơn mình; nhiệt thành, không trễ nải; lấy tinh thần sốt sắng
mà phục vụ Chúa.” (Rm 12:9-11) vì nghe thì gật gật gù gù ra chiều “thâm ý,”
nhưng rồi lại thấy khó hành động. Tinh thần thì lanh lẹ nhưng xác thịt lại nặng
nề quá, Chúa ơi!
Vì con người quá
đốn hèn, thế nên luôn phải tin cậy vào Lòng Chúa Thương Xót và thân thưa: “Xin dẫn chúng con về, xin đừng hận chúng
con.” (Tv 84:5) Đồng thời luôn phải mở lòng ra: “Xin hãy nói, vì tôi tớ Chúa đang lắng tai nghe,” (1 Sm 3:10) và “xin thêm đức tin cho chúng con,” (Lc
17:5) vì trần gian này quá nhiêu khê!
Lạy Thiên Chúa, xin luôn soi sáng và hướng dẫn con
ngay từ khi con bắt đầu suy nghĩ, để con thể hiện đúng Ý Chúa, nếu không đúng Ý
Ngài thì xin Ngài ngăn cản con ngay. Xin cho con được thưa với Chúa hai điều: “Lạy Chúa, xin thương xót con vì con là kẻ
có tội,” (Lc 18:9-14) và “Lạy Chúa,
này con đây, con đến để thực thi ý Ngài.” (Dt 10:7 & 9) Con cầu xin
nhân Danh Đức Giêsu Kitô đầy Lòng Thương Xót. Amen.
TRẦM THIÊN THU
✽ Tội Lỗi – Tha Thứ – Yêu Mến
✽ Chuyện Tha Thứ – https://tramthienthu.blogspot.com/2022/03/chuyen-tha-thu.html
✽ Suy Tư Bên Giếng Nước [Samari]
✽ Khiêm Nhường – Bí Quyết Mùa Chay
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Comment