Ngày nay công nghệ AI (Artificial
Intelligence – trí tuệ nhân tạo) thịnh hành, nhưng lợi bất cập hại, như tiền nhân
mỉa mai: “Lợi thì có lợi mà răng chẳng còn.”
Mới đây, một ấn phẩm Công giáo có uy tín đã đăng bài đầu tiên trong một loạt ba bài báo. Vừa trở về từ cuộc họp thành viên Hiệp Hội Các Nhà Xuất Bản Công Giáo (ACP – Association of Catholic Publishers), trong đó có ba phiên thảo luận đột phá về trí tuệ nhân tạo, một đồng nghiệp đã đọc bài báo và nghĩ rằng có điều gì đó có vẻ hơi sai lệch. Anh ấy nghĩ rằng anh ấy đã phát hiện các yếu tố trong văn bản AI và xem nhanh, tôi đồng ý. Tôi đã sao chép bài viết và dán vào một công cụ AI được thiết kế để phát hiện nội dung do AI tạo ra. Công cụ xác định rằng 82% văn bản là do AI tạo ra. Tài liệu “nguyên bản” duy nhất là một đoạn trích dẫn được rút gọn từ một thông điệp của Thánh GH Gioan Phaolô II và một câu duy nhất giới thiệu đoạn trích dẫn đó.
Không chỗ nào trong bài báo hoặc hạn mức ghi
nhận có lưu ý rằng AI đã được sử dụng để tạo ra nội dung. Không có ghi chú của
biên tập viên giải thích nguồn gốc của nó, điều này khiến tôi tin rằng các biên
tập viên của ấn phẩm không biết người có tên gắn liền với bài báo đã gửi gì. Chính
tác giả giả định đã cung cấp một tiểu sử dài, trong đó tác giả lưu ý rằng chủ
đề của loạt bài gồm ba bài này rất gần gũi và thân thiết với ông.
Chủ đề là gì? Tính độc đáo của nền giáo dục
Công giáo.
Điều trớ trêu này có thể sẽ không bị bạn bỏ
qua. Tôi không biết tác giả giả định đã sử dụng mô hình ngôn ngữ lớn (LLM – Large
Language Models) nào để tạo ra văn bản mà anh ta đã chèn một trích dẫn và một
dòng văn bản của chính mình vào đó, nhưng tôi biết điều này: Không một LLM nào
thực sự đã học trường Công giáo hoặc được hưởng lợi từ nền giáo dục Công giáo.
Được đào tạo về số lượng lớn văn bản – phần lớn trong số đó đã được sử dụng,
như bất kỳ ai theo dõi sự phát triển của các LLM này đều biết, mà không có sự
hiểu biết hoặc đồng ý của các tác giả – Chatbot AI đã tạo ra một bài luận sáu
đoạn có thể chấp nhận được về tính độc đáo về điều gì đó nó chưa từng trải qua.
Và tác giả giả định, dường như không thay đổi một từ nào, đã trình bày văn bản
này như của mình.
Tôi cũng tin vào sự độc đáo của nền giáo dục
Công giáo, mặc dù tôi chưa từng có kinh nghiệm về giáo dục Công giáo cho đến
khi học cao học tại Đại học Công giáo Hoa Kỳ. Có lẽ tôi đang đạo đức giả khi
chỉ trích một Chatbot AI vì đã “viết” về điều gì đó mà nó có thể chưa bao giờ
trải qua khi trải nghiệm của tôi còn quá hạn chế chăng? Tất nhiên, sự khác biệt
là tôi có thể dùng kinh nghiệm hạn chế của mình và suy luận từ đó một cách
tưởng tượng để hiểu được những lợi ích của nền giáo dục Công giáo, và tôi có
thể nhìn thấy sự khác biệt mà nền giáo dục Công giáo đã tạo ra trong cuộc sống
của những người tôi biết và ngưỡng mộ. Tôi có thể so sánh điều đó với nền giáo
dục tiểu học và trung học không theo Công giáo của chính tôi và nhận ra những
gì tôi thiếu sót.
Tôi lớn lên tại một thị trấn nhỏ ở giữa vùng
Trung Tây vào thập niên 70 và 80, và nền văn hóa đạo đức bảo thủ trong cộng
đồng của chúng tôi đã được phản ánh trong các trường công lập, vì vậy, theo
tiêu chuẩn ngày nay, nền giáo dục công của tôi là một nền giáo dục đạo đức. Tuy
nhiên, đạo đức đó không nằm trong bối cảnh đức tin Công giáo, và đó là điều mà tôi
có thể hiểu là tôi đã thiếu sót, trong khi một Chatbot AI không thể. Tất nhiên,
tác giả giả định của bài tiểu luận do LLM tạo ra này có lẽ đã học được trong
quá trình học Công giáo của mình rằng việc truyền tải văn bản mà ông không viết
như của mình là vi phạm tinh thần của điều răn thứ bảy, ngay cả khi điều đó là
không thể về mặt pháp lý để đánh cắp từ Chatbot vì nội dung do AI tạo ra không
có bản quyền.
Nói cách khác, việc trải qua nền giáo dục
Công giáo không đảm bảo rằng người ta sẽ sống phù hợp với những bài học đã học
được trong đó.
Nói rằng sự bùng nổ của AI sáng tạo đã đưa chúng
ta bước vào một thế giới mới đầy dũng cảm đã trở thành một câu nói sáo rỗng,
nhưng những câu nói đó là những câu nói sáo rỗng vì chúng tự mặc nhiên là đúng.
Trí tuệ nhân tạo có tiềm năng lớn trong việc làm cho công nghệ trở nên hữu ích
hơn, nhưng cũng có mối nguy hiểm lớn nếu chúng ta sử dụng nó theo những cách
làm xói mòn năng lực đạo đức và sáng tạo của tâm hồn con người – những năng lực
bộc lộ đầy đủ nhất rằng chúng ta được tạo ra theo hình ảnh và giống như Thiên
Chúa.
SCOTT P. RICHERT
TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ từ OurSundayVisitor.com)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Comment