NÀY LÀ NGƯỜI

Mặc dù có lẽ không thường xuyên, đôi khi người ta nói rằng một trong những điều xấu xa của thời đại chúng ta là “mất cảm thức tội lỗi.” ĐGH Piô XII đã nói điều này trong một bài phát biểu trên đài phát thanh với các giáo lý viên vào năm 1946. ĐGH Phanxicô đã nhiều lần lặp lại suy nghĩ này, so sánh sự đạo đức giả của một số Kitô hữu với Vua Đavít, người mù quáng trước tội lỗi của chính mình, cho đến khi tiên tri Nathan nói thẳng với ông: “Thiên Chúa của Israel, phán thế này: Chính Ta đã xức dầu phong ngươi làm vua cai trị Israel, chính Ta đã giải thoát ngươi khỏi tay vua Saun. Ta đã ban cho ngươi nhà của chúa thượng ngươi, và đã đặt các người vợ của chúa thượng ngươi vào vòng tay ngươi. Ta đã cho ngươi nhà Israel và Giuđa. Nếu bấy nhiêu mà còn quá ít, thì Ta sẽ ban thêm cho ngươi gấp mấy lần như thế nữa. Vậy tại sao ngươi lại khinh dể lời Đức Chúa mà làm điều dữ trái mắt Người? Ngươi đã dùng gươm đâm Urigia, người Khết; vợ y, ngươi đã cướp làm vợ ngươi; còn chính y, ngươi đã dùng gươm của con cái Ammon mà giết. Ấy vậy, gươm sẽ không bao giờ ngừng chém người nhà của ngươi, bởi vì ngươi đã khinh dể Ta và cướp vợ của Urigia, người Khết, làm vợ ngươi.” (2 Sm 12:7-10)

Đôi khi tất cả chúng ta cần được lay chuyển khỏi sự mù quáng và tự mãn của chính mình. Như ĐGH Phanxicô đã từng nói: “Xin Chúa ban cho chúng ta ân sủng qua việc luôn gửi đến cho chúng ta một tiên tri – đó có thể là người hàng xóm, con cái, cha mẹ – để tát chúng ta một chút khi chúng ta ở trong bầu không khí mà mọi thứ có vẻ hợp pháp.” Thật vậy.

Có lẽ chúng ta có thể mở rộng quan điểm vượt ra ngoài việc thừa nhận sự mù quáng đơn thuần đối với những lỗi lầm và thất bại của chính mình cũng như sự khôn ngoan cầu nguyện để được sửa chữa. Bị mù quáng vì tội mình cũng giống như Đavít là một chuyện. Việc hoàn toàn mất đi cảm giác rằng hành động của chúng ta có thể bị đánh giá bởi một tiêu chuẩn nào đó – hoặc bởi ai đó ngoài chúng ta lại là một chuyện hoàn toàn khác.

Sự sửa lỗi huynh đệ bao hàm tình huynh đệ. Sự sửa lỗi như vậy đòi hỏi một số ý thức trách nhiệm lẫn nhau và sự tin tưởng giữa các bên (như người ta hy vọng tìm thấy giữa anh chị em). Nhưng ở mức độ cơ bản hơn (gần như mô phạm), sự sửa lỗi huynh đệ đòi hỏi phải có ý thức chung về bản chất và nguồn gốc của tình huynh đệ: anh chị em là anh chị em vì có chung một người cha.

Vì vậy, một Kitô hữu có thể bị thuyết phục về nhu cầu ăn năn khi được chỉ cho thấy những cách mà người đó đã đi sai Luật Chúa hoặc Giáo Luật. Nhưng điều này phụ thuộc vào sự thừa nhận của tội nhân rằng những luật đó tồn tại và mong muốn để sống phù hợp với những luật đó.

Còn người không thừa nhận những luật lệ đó hoặc thẩm quyền đằng sau thì sao? Người cho rằng điều ác là điều tốt thực sự thì sao? Và người không biết Chúa Cha hoặc phủ nhận những lời dạy của Mẹ Giáo Hội thì sao? Tất nhiên, người như vậy không ngoài hy vọng được thương xót và ăn năn. Nhưng việc kêu gọi luật pháp (luật Chúa, luật tự nhiên, luật Giáo Hội, hay thậm chí luật con người), thẩm quyền mà họ chưa thừa nhận, khó có thể khiến họ ăn năn.

Trong trường hợp như vậy, việc mất cảm thức tội lỗi không chỉ đơn thuần là “mù quáng trước những tội lỗi cụ thể của mình,” mà còn là mất khả năng nhận biết tội lỗi như vậy. Nếu chúng ta không nhìn thấy Thiên Chúa, nếu chúng ta không nhìn thấy điều tốt lành mà từ đó tội lỗi là sự xa rời hay phủ nhận, thì chính phạm trù tội lỗi (không nói gì đến tình huynh đệ) sẽ không còn ý nghĩa nữa.

Thật thú vị khi lưu ý rằng chúng ta đã đạt đến đỉnh cao của những gì Nietzsche hiểu khi ông nhận xét rằng “không có gì là đúng thì mọi thứ đều được cho phép” và tại sao ông lại coi dự án triết học của mình – thật ra, tự mô tả – là “Dionysus đối lại Đấng Bị Đóng Đinh.”

Và điều này dường như gần gũi hơn nhiều với những gì ĐGH Piô XII đã nghĩ đến khi ngài nói về việc mất đi cảm thức tội lỗi trong những tháng ngay sau nỗi kinh hoàng của Đệ Nhị Thế Chiến. Biện pháp khắc phục mà ĐGH Piô XII đề xuất, ít nhất là trong trường hợp đầu tiên, không phải là để nhắc nhở thế giới về luật luân lý mà nó đã lãng quên hoặc phủ nhận. Đúng hơn, phương thuốc được tìm thấy nơi Chúa Kitô chịu đóng đinh. Nơi Ngài, thực tại tội lỗi được đặt trong sự tương phản rõ rệt nhất với tình yêu mà mọi tội lỗi xúc phạm.

Thật đáng để quay trở lại bài diễn văn của Đức Piô XII từ năm 1946, ngài than thở về việc mất đi cảm thức tội lỗi trong bối cảnh chính xác này: “Nhận biết Chúa Giêsu chịu đóng đinh là nhận biết sự khủng khiếp của Thiên Chúa đối với tội lỗi; tội lỗi chỉ có thể được rửa sạch trong Máu Châu Báu của Con Một Thiên Chúa làm người.”

Có lẽ tội lỗi lớn nhất trên thế giới ngày nay là con người bắt đầu mất cảm thức tội lỗi. Hãy dập tắt nó đi, làm chết nó đi – nó khó có thể bị cắt bỏ hoàn toàn khỏi trái tim con người – đừng để nó bị đánh thức bởi bất kỳ cái nhìn thoáng qua nào về Con Người Thiên Chúa chết trên thập giá ở đồi Golgotha để trả giá cho tội lỗi, còn gì để giữ lại lũ kẻ thù của Thiên Chúa đang tràn ngập sự ích kỷ, kiêu ngạo, nhục dục và những tham vọng trái pháp luật của con người tội lỗi? Liệu pháp luật của con người, hoặc các thỏa thuận và hiệp ước, có đủ không?

Chúng ta không sống trong một thế giới mà trong đó tấm lòng và lương tâm của con người có thể dễ dàng bị lay động bởi những lời kêu gọi quyền lực, thậm chí là quyền lực của Thiên Chúa. Ngay cả trong Giáo Hội, trong số những người đã được rửa tội, không phải lúc nào cũng có hiệu quả khi viện đến thẩm quyền của giáo lý hoặc mặc khải của Thiên Chúa. Chúng ta có thể ước nó khác đi, nhưng nó đây rồi.

Vậy điều còn lại cho chúng ta là loan báo Tin Mừng theo cách mà thế giới vẫn có thể hiểu được. Nếu việc khiếu nại lên chính quyền không thu hút được sự chú ý thì có một con đường vẫn luôn hấp dẫn ở mọi thời đại. Một lần nữa ĐGH Piô XII nói: “Trong Bài Giảng Trên Núi, Đấng Cứu Chuộc đã soi sáng con đường dẫn đến Thánh Ý Chúa Cha và sự sống đời đời; nhưng từ Thập Giá trên Golgotha tuôn chảy một dòng ân sủng, sức mạnh và lòng dũng cảm đầy đủ và ổn định, chỉ có điều đó mới giúp con người bước đi trên con đường đó với những bước đi vững chắc và không sai lầm.”

Con đường đi lên con đường đó được người đã đi trước chỉ cho chúng ta – mặc dù người đó không cần Nathan sửa sai – người mà Philatô đã nói: “Này là Người.” Không có gì kết án tội nhân hơn tình yêu vô bờ bến của Thiên Chúa. Không có gì chạm vào lương tâm con người hơn lòng thương xót của Thiên Chúa. Sức mạnh và lòng can đảm để bước đi theo con đường đó truyền xuống chúng ta từ trên cao.

STEPHEN P. WHITE

TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ từ TheCatholicThing.org)

Tháng 09-2023