TRI THỨC LUẬN LÀ TẤT CẢ

Tri thức luận (epistemology – επιστημολογία, gốc Hy Lạp kết hợp giữa επιστήμη: tri thức và λόγος: học thuyết) là khuynh hướng triết học nghiên cứu về bản chất, nguồn gốc, và phạm vi của quá trình nhận thức. Do đó, tri thức luận còn gọi là nhận thức luận.

Nhiều người hiện đại là người theo thuyết bất khả tri. Họ thường có hai loại, mặc dù nhiều người dao động giữa thuyết bất khả tri và thuyết vô thần. Những người theo thuyết bất khả tri “cứng ngắc” cho rằng họ không thể biết Thiên Chúa hiện hữu, còn những người theo thuyết bất khả tri “mềm mại” cho rằng họ chỉ đơn giản là không biết Thiên Chúa hiện hữu.

Một số người theo thuyết bất khả tri thường dao động giữa hai loại này tùy thuộc vào sự thay đổi mức độ tự tin vào bất kỳ ngày nào. Đối với một số người, đôi khi sự tự tin có thể đưa họ đến với thuyết vô thần.

Tuy nhiên, mặc dù sự khác nhau giữa những niềm tin này và sự tự tin thay đổi có thể đi kèm với chúng, ba loại này có một mối quan tâm chung và một lời phàn nàn quan trọng là cả hai đều công bằng và chính đáng, theo những đòi hỏi và quy tắc của tính hợp lý cơ bản. Đối với quy mô và nội dung của câu hỏi quan trọng về sự hiện hữu của Thiên Chúa, bằng chứng cần phải chính xác và toàn diện. Cuối cùng, những câu hỏi về sự hiện hữu của Thiên Chúa và bản chất của Ngài thực sự là những vấn đề quan trọng nhất của cuộc sống, ngay cả đối với nhiều người theo thuyết bất khả tri và thuyết vô thần.

Đối với câu hỏi về sự hiện hữu của Thiên Chúa không phải là vấn đề niềm tin. Đó là và sẽ luôn luôn là vấn đề thực tế, trước khi nó có thể trở thành vấn đề niềm tin. Vì niềm tin đi sau thực tế. Và chúng ta không thể tin có Thiên Chúa hiện hữu. Chúng ta phải biết rằng Ngài hiện hữu, để chúng ta có thể tin. Tính ưu việt và quyền ưu tiên của các sự kiện trước khi đức tin là lý do hầu hết những người theo thuyết bất khả tri không thể hoặc sẽ không thay đổi các ý tưởng và cam kết bất khả tri của họ.

Trong khi người theo thuyết bất khả tri (các loại) đều khẳng định Thiên Chúa không hiện hữu hoặc họ không thể biết Ngài hiện hữu, vấn đề thực sự đối với người theo thuyết bất khả tri thực sự không nằm ở việc không có bằng chứng, mà là cái tạo nên bằng chứng, vì bằng chứng quan trọng và không thể bác bỏ. Đó là lý do họ không ngừng đòi hỏi bằng chứng khoa học. Vì họ tin rằng khoa học là cách hiệu quả duy nhất để biết, và là cách duy nhất để mọi người có thể biết bất cứ điều gì.

Vì họ chỉ công nhận khoa học là nguồn chắc chắn duy nhất, nguồn duy nhất cho các dữ kiện và sự thật. Vị trí này thực sự là về cách chúng ta có thể biết, cách chúng ta có thể xác nhận những gì chúng ta biết và không biết, cách chúng ta có thể chứng minh dứt khoát cho người khác thấy điều gì có thật và thực tế.

Tuy nhiên, những cách xác định bất khả tri rõ ràng và ngầm hiểu này về khoa học thực sự dựa trên những gì họ cho là tạo thành bằng chứng hợp lệ. Và điều đó ngầm đặt ra hai vấn đề chủ yếu. Thứ nhất, khoa học là gì và phương pháp để biết? Thứ hai, khoa học có phải là cách duy nhất để biết? Khám phá những vấn đề này là lĩnh vực nghiên cứu được gọi là tri thức luận, với những vấn đề cốt lõi là làm thế nào chúng ta có thể biết và biết ở mức độ nào. Đối với tất cả những cách xác định này về bằng chứng và khoa học thực sự chỉ là vấn đề triết học, vấn đề quan trọng trong lĩnh vực tri thức luận.

Chính những câu hỏi của những người theo thuyết bất khả tri về sự hiện hữu của Thiên Chúa và bản chất của Ngài đã được giải đáp một cách cơ bản. Vì sự phản đối của họ về sự hiện hữu của Thiên Chúa thực sự là về bản chất và sức mạnh của khoa học, mặc dù họ cũng thường yêu cầu những yếu tố khoa học cụ thể. Nhưng chính sai lầm nghiêm trọng trong lập luận của họ đã bị lộ. Không có trong các yếu tố khoa học cụ thể mà họ yêu cầu, nhưng họ rất lệ thuộc vào khoa học. Vì họ không hiểu bản chất khoa học, cũng như nguồn gốc của phần lớn khả năng giải thích của nó.

Trước tiên, hầu hết những người theo thuyết bất khả tri đều hấp dẫn đối với khoa học như thể đó là phương pháp thuần túy để hiểu biết. Nhưng thật ra khoa học là cách hiểu biết tổng hợp, không là phương pháp nhất thể. Vì nó dựa vào lý trí và tính hợp lý từ việc hình thành khái niệm đến các phương pháp thực nghiệm cho đến nhiều ứng dụng của nó. Lý trí hướng dẫn các phương pháp, sự xác định, bản sao và ứng dụng của nó. Đối với khoa học là ứng dụng có phương pháp luận của lý trí và sự hợp lý đối với các vật và tác động của thế giới vật chất, đối với vật phẩm và năng lượng của nó trong thời gian và không gian.

Vì vậy, lý trí thực sự là cách cơ bản mà chúng ta biết và là phương tiện để chúng ta có thể tiến hành các nghiên cứu khoa học đúng đắn và các ứng dụng khoa học hiệu quả. Vì lý trí là trái tim và linh hồn, là bản chất và thực chất của khoa học, cả khoa học thuần túy và khoa học ứng dụng. Nhưng tinh thần của lý trí cũng như sức mạnh và sự sáng suốt của nó là yếu tố quyết định đối với việc hình thành khái niệm và tiến hành khoa học về lý thuyết cũng như thực tế.

Tuy nhiên, chính bản chất của lý trí, sức mạnh và sự sáng suốt của nó là những thực tại tuyệt đối không thể vượt qua và bằng chứng không thể chối cãi rằng vũ trụ của chúng ta không chỉ là vật chất và năng lượng, thời gian và không gian, không chỉ là vật chất của thế giới vật chất. Vì lý trí là sức mạnh tinh thần, là quá trình chứng minh và phân biệt vô hình như khoa học và nhiều thành tựu của nó đã chứng minh một cách rõ ràng. Đó là vấn đề thực sự đối với những người theo thuyết bất khả tri và vô thần.

Vì đó là một mâu thuẫn rõ ràng và là một sai lầm nghiêm trọng đối với sự kiên định của họ về chủ nghĩa duy vật khoa học. Vì nếu không có gì bên ngoài thế giới vật chất gồm vật chất và năng lượng, thời gian và không gian, làm sao các thực tại tinh thần như lý trí, tính hợp lý quy nạp và suy diễn, và lẽ thường được giải thích? Và làm sao những người theo thuyết bất khả tri và vô thần có thể sử dụng những công cụ mạnh mẽ của lý trí mà không giải thích được nguồn gốc, bản chất và sức mạnh của chúng? Đối với khoa học là không thể nếu không có lý lẽ. Chính sự hiện hữu của lý trí phải được giải thích và chứng minh.

Tuy nhiên, họ bỏ qua thực tế của lý trí và những vấn đề mà nó đặt ra đối với phương pháp khoa học và vũ trụ học thực tế và khả thi. Nhưng, kỳ lạ thay, chính xác đó là những gì họ làm, vì họ bỏ qua những thực tế này, hoặc họ không thực sự nắm bắt được kết luận duy vật toàn diện về niềm tin tri thức luận của họ rằng khoa học là con đường duy nhất dẫn đến sự chắc chắn.

Điều này có vẻ hơi bí ẩn và mơ hồ, nhưng thực tế của lý trí thực sự là nguyên tắc đầu tiên phải được hiểu, giải thích và tích hợp trong bất kỳ nỗ lực nào để hình thành triết học chính xác và thế giới quan thực tế. Đối với các vấn đề cơ bản như tri thức luận vô hình ảnh hưởng đến một loạt các vấn đề khác.

Nó ảnh hưởng đến các khả năng thần học và nhiều vấn đề triết học lớn. Đối với trật tự vô hình như vậy không thể giải thích được về phương diện thần kinh, sinh hóa hoặc khoa học ngoài việc xác định rằng có hoạt động thần kinh và đó là nơi nó diễn ra. Vì nó diễn ra trong các tế bào thần kinh của vỏ não con người. Nhưng vị trí của nó không giải thích được trật tự vốn có của lý trí và tính phổ quát của nó mà qua đó chúng ta có thể phát hiện và xác định mức độ sai lệch so với lý luận đúng, thậm chí cả bản chất và độ chính xác của các khám phá khoa học cũng như ứng dụng và lợi ích của chúng.

Không chỉ những ngụ ý này là quan trọng, mà bản chất, trật tự và khả năng của lý trí có thể thay đổi hầu hết mọi ý tưởng và niềm tin nền tảng khác. Ý tưởng và niềm tin về Chúa. Ý tưởng và niềm tin về ý nghĩa và mục đích của vũ trụ và cuộc sống con người. Ý tưởng và niềm tin về điều đúng, điều tốt và điều đẹp. Đó là lý do mỗi chúng ta phải thực hiện đúng các nguyên tắc đầu tiên của mình.

Vì nếu những ý tưởng cốt lõi quan trọng đó còn hơi sai lệch, toàn bộ cấu trúc thượng tầng của tư tưởng và lối sống thực tiễn sẽ mất trật tự. Đối với mức độ khác biệt nhỏ ở mức độ suy nghĩ này sẽ tạo ra sự khác biệt lớn hơn ở mức độ thực tế, văn hóa, cuộc sống và sinh hoạt cá nhân. Bất kỳ nhà xây dựng nào cũng sẽ cho bạn biết, nếu nền móng của tòa nhà nào đó hơi lệch và không cân bằng, những lỗi này sẽ trở nên lớn hơn khi toàn bộ cấu trúc tăng lên, trừ khi một số hành động sửa chữa được thực hiện.

Trong thế giới khoa học, một sai lầm tri thức luận, chẳng hạn như chủ nghĩa duy vật khoa học, là sai lầm vượt ngoài ranh giới trí tuệ của triết học và thần học. Những sai sót này xâm nhập vào nhiều khía cạnh của cuộc sống cá nhân và tập thể của chúng ta. Đối với những sai lầm siêu hình có ảnh hưởng gần như vô hạn, điều đó thường tiềm ẩn hơn.

Đó là lý do tại sao chúng ta phải làm đúng, phải tìm kiếm sự hài hòa giữa khoa học và triết học, sự hài hòa giữa khoa học và thần học. Vì sự hài hòa này vốn có trong chính bản chất của lý trí, sự hợp lý và thông thường. Đó là loại đặc hữu của khoa học, nếu khoa học được hiểu đúng và sự chặt chẽ của nó được hiểu đúng, không phóng đại, không cường điệu.

Vì vậy, hãy tiếp cận với sự thống nhất của khoa học và triết học và khám phá xem điều này khả dĩ thực hiện như thế nào. Vì cả hai đều dạy chúng ta biết sự thật. Và cả hai đều minh chứng cho sự hòa hợp, hỗ tương và bổ sung vốn dĩ của chúng. Chúng ta sẽ thấy điều này qua sự hỗ tương giữa lý trí và khoa học, một sự hòa hợp chỉ có thể là có chủ ý.

ối với khoa học là không thể nếu không có lý do. Và lý do là trật tự vô hình cần được giải thích. Bạn không thể có khoa học nếu bạn không thể giải thích sự hiện hữu, trật tự, sức mạnh của lý trí và nhiều biểu hiện của nó. Đó là lý do có sự hài hòa vốn dĩ giữa khoa học và triết học. Vì chúng đều dựa trên lý trí và dựa trên tính hợp lý. Trật tự và sức mạnh vô hình chỉ có thể giải thích bằng trí tuệ vô hình mà người hữu thần gọi là Thiên Chúa.

F.X. CRONIN

TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ từ CatholicExchange.com)

Cuối tháng 10-2022