1. “Chúa là mục tử chăn dắt tôi, tôi chẳng thiếu thốn gì. Trong
đồng cỏ xanh tươi, Người cho tôi nằm nghỉ. Người đưa tôi tới dòng nước trong
lành và bổ sức cho tôi. Người dẫn tôi trên đường ngay nẻo chính vì danh dự của
Người” – Tv 23:1-3
2. “Lạy Mục Tử nhà Israel, Ngài là Đấng chăn giữ nhà Giuse như
chăn giữ chiên cừu, xin hãy lắng tai nghe!” – Tv 80:2-4
3. “Khốn thay những mục tử làm cho đoàn chiên Ta chăn dắt phải
thất lạc và tan tác!” – Gr 23:1
4. Ông Mikhagiơhu nói: “Tôi đã thấy toàn thể Israel tán loạn
trên núi như chiên không người chăn Đức Chúa phán: Chúng không còn chủ nữa. Ai
nấy hãy về nhà bình an!” – 1 V 22:17
5. “Chính Ta sẽ chăn dắt chiên của Ta, chính Ta sẽ cho chúng nằm
nghỉ – sấm ngôn của ĐỨC CHÚA là Chúa Thượng. Con nào bị mất, Ta sẽ đi tìm; con
nào đi lạc, Ta sẽ đưa về; con nào bị thương, Ta sẽ băng bó; con nào bệnh tật,
Ta sẽ làm cho mạnh; con nào béo mập, con nào khoẻ mạnh, Ta sẽ canh chừng. Ta sẽ
theo lẽ chính trực mà chăn dắt chúng.” – Ed 34:15-16
CHỮ VIỆT NGÀY XƯA : CÁCH DÙNG DẤU HỎI – NGÃ
Bí quyết nhắc cái cơ bản dễ nhớ để viết chính tả tương đối ổn và
hạn chế lỗi ở mức thấp nhất.
1 . DÙNG TỪ LÁY THEO QUY ƯỚC
– Dấu Hỏi đi với Sắc và Ngang.
– Dấu Ngã đi với Huyền và Nặng.
HỎI + SẮC
– Gởi gắm, thổn thức, rải rác, khoảnh khắc, rẻ rúng, tử tế, cảnh
cáo, sửng sốt, hảo hán, phản phúc, phản kháng, rửa ráy, quả quyết, khủng khiếp,
khỏe khoắn, nhảm nhí, lở loét, lảnh lót, bảo bối (bửu bối), thưởng thức, thẳng
thắn, thảng thốt, hiển hách, nhỏ nhắn, chải chuốt, rả rích, phảng phất, lả
lướt, bổ báng, sản xuất,...
– Mát mẻ, sắc sảo, mắng mỏ, vất vả, hối hả, hớn hở, xối xả, bóng
bẩy, nóng nảy, sắp sửa, sắm sửa, hớt hải, lấp lửng, khúc khuỷu, tá lả, tá hỏa, rác
rưởi, trống trải, cứng cỏi, sáng sủa, sến sẩm, xấp xỉ, lém lỉnh, láu lỉnh, ngắn
ngủi, chống chỏi, hốt hoảng, rắn rỏi, tức tưởi, chúi nhủi, nhắc nhở, nức nở,
sấn sổ, ngất ngưởng, thắc thỏm, thắc thỏm, trắc trở, tráo trở, béo bở, ngái
ngủ, gắt gỏng, kém cỏi, khấp khểnh, cáu kỉnh, kháu khỉnh, thất thểu, khốn khổ,
tán tỉnh, ngúng nguẩy,...
HỎI + NGANG
– Nhỏ nhen, nhởn nhơ, ngẩn ngơ, vẩn vơ, lẳng lơ, lẻ loi, hỏi han,
nở nang, nể nang, ngổn ngang, dở dang, giỏi giang, sửa sang, thở than, mỏng
manh, chỉn chu, dửng dưng, trả treo, tả tơi, bỏ bê, mải mê, chở che, bảnh bao,
hẩm hiu, phẳng phiu, khẳng khiu, rủi ro, mỉa mai, trẻ trung, nghỉ ngơi, ngủ
nghê, tỉ tê, xỏ xiên, ngả nghiêng, đảo điên, hiển nhiên, lẻ loi, thảnh thơi,
sản sinh,...
– Dư dả, chăm chỉ, năn nỉ, thư thả, thon thả, thoang thoảng,
trong trẻo, trăn trở, vui vẻ, thơ thẩn, thanh thản, mơn mởn, xăm xỉa, lêu lổng,
hư hỏng, căng thẳng, dai dẳng, xây xẩm, san sẻ, xoay sở, hăm hở, xa xỉ, ngoe
nguẩy, phe phẩy, đông đủ, tanh tưởi, chưng hửng, tiu nghỉu, sang sảng, nham
nhở, chao đảo, gây gổ, sơ hở, cơ sở, tin tưởng, năng nổ, cưa cẩm, thăm thẳm,
đưa đẩy, tưng tửng, say xỉn,...
NGÃ + HUYỀN
– Bẽ bàng, vẫy vùng, nõn nà, vững vàng, đẫy đà, phũ phàng, bão bùng,
sỗ sàng, vỗ về, rõ ràng, vẽ vời, sững sờ, ngỡ ngàng, hỗn hào, hãi hùng, sẵn
sàng, kỹ càng, não nề, khẽ khàng, mỡ màng, lỡ làng,...
Gần gũi, liều lĩnh, lầm lỗi, gìn giữ, buồn bã, tầm tã, suồng sã,
rầu rĩ, thờ thẫn, hờ hững, sàm sỡ, xoàng xĩnh , phè phỡn , bừa bãi, thừa thãi,
nghề ngỗng, lừng lẫy, ruồng rẫy, lờ lững, đằng đẵng, mò mẫm, lầm lũi, nhàn nhã,
bằng hữu,...
NGÃ + NẶNG
– Lãng mạn, lũ lụt, hãm hại, nhẫn nhịn, lễ lộc, lễ lạc, lỗi lạc,
rũ rượi, lưỡng lự, chễm chệ, nhã nhặn, mẫu mực, chững chạc, dõng dạc, dữ dội,
cãi cọ, nhão nhoẹt, kẽo kẹt, kĩu kịt, nhễ nhại, rõ rệt, lẫn lộn,...
– Gọn ghẽ, ngạo nghễ, vạm vỡ, lặng lẽ, lạnh lẽo, bạc bẽo, sặc sỡ,
rực rỡ, rộn rã, rệu rã, vội vã , nghiệt ngã, hậu hĩ, hậu hĩnh, ngộ nghĩnh, gạt
gẫm, hụt hẫng, dựa dẫm, nhẹ nhõm, bập bõm, bì bõm, chập chững, mạnh mẽ, chặt
chẽ , sạch sẽ , ngặt nghẽo, khập khiễng, đục đẽo, ruộng rẫy, giặc giã, giặt
giũ, giận dỗi, bụ bẫm, dạy dỗ, gặp gỡ, dụ dỗ, lạ lẫm, rộng rãi, tục tĩu, nhục
nhã, dạn dĩ, rạng rỡ,...
TỪ KÉP THƯỜNG ĐI MỘT CẶP DẤU HỎI HOẶC NGÃ
– Lã chã, bỗ bã, bẽn lẽn, bỡ ngỡ, mỹ mãn, dễ dãi, cũn cỡn, lững
thững, ngẫm nghĩ, lỗ lã, lẽo đẽo, nhõng nhẽo, mũm mĩm, mẫu mã, vĩnh viễn, nhễu
nhão,...
– Thỏ thẻ, đỏng đảnh, lẻ tẻ, của cải, lẩm bẩm, lẩm cẩm, lẩn thẩn,
lẩn quẩn, lảm nhảm, hể hả, kể lể, nhỏng nhảnh, lủng củng, thỉnh thoảng, lảo
đảo, tỉ mỉ, thủ thỉ, lảng vảng, rủng rỉnh, loảng xoảng, hổn hển, lủng lẳng,
lỏng lẻo, lải nhải, tủm tỉm, bủn rủn, xởi lởi, tẩn mẩn, thỏn mỏn, chỏn lỏn, giả
lả, bải hoải, bổi hổi, lởm chởm, rỉ rả, thủng thẳng, bỏm bẻm, nhỏm nhẻm, xiểng
niểng, lẩy bẩy,...
2 . TỪ NGUYÊN ÂM : DẤU HỎI
Ủa, ổi, ổng, ẩu, ủng, ỷ, ổn, ửng, ổ, ủy, ỏn ẻn, ong ỏng, im ỉm, âm
ỉ, ấp ủ, ảo ảnh, ăn ở, êm ả, oi ả, yên ả, óng ả, ẩn ý, an ủi, ỉ ôi, ẩm ướt, ủ ê,
uể oải, ít ỏi, ủn ỉn, oan uổng, ăng ẳng, ư ử, oẳn tù tì, ẻo lả, ủ rũ, yểu điệu
, ỉu xìu, ảm đạm, uyển chuyển, quan ải, oản xôi, yểm trợ (trừ: ễnh, ưỡn, ẵm, ỡm).
3 . TỪ HÁN VIỆT BẮT ĐẦU LÀ “M, N, NH, L, V, D, NG” THÌ DẤU NGÃ,
CÁC CHỮ KHÁC DẤU HỎI
Ghi nhớ 7 chữ này bằng câu “Mình Nên Nhớ Là Viết Dấu Ngã.”
– M : Mỹ nhân, Mẫu giáo, Mã đáo, Mãn nguyện, Mãng xà, Mãnh lực, Mẫn
cán, Miễn nhiệm, Mão mũ,…
– N : Não bộ, Nữ nhi, Noãn hoa, Nỗ lực, Nã (truy nã),…
– NH : Nhẫn tâm, Nhãn tiền, Nhiễu loạn, Nhũ mẫu, Nhã nhạc, Nhã
nhặn, Nhuyễn thể, Nhĩ (mộc nhĩ), Nhưỡng (thổ nhưỡng),…
– L : Lão gia, Lễ nghi, Lĩnh hội, Lỗi lạc, Lữ khách, Lãng tử,
Lưỡng tính, Lãnh địa, Luỹ thành, Lãm nguyệt, Lẫm liệt,…
– V : Vãn hồi, Viễn xứ, Vĩ đại, Võ sư, Vũ trang, Vĩnh hằng, Vững
chãi,…
– D : Diễm phúc, Dũng khí, Dưỡng dục, Dĩ nhiên, Dõng dạc, Diễu
hành, Dã ngoại, Dã tâm, Diễn thuyết,…
– NG : Nghĩa hiệp, Ngũ cốc,
Ngữ hệ, Ngẫu nhiên, Nghiễm nhiên, Ngưỡng mộ, Ngã (bản ngã),…
4 . HỌ VÀ TRẠNG TỪ : DẤU NGÃ
– Họ Nguyễn, Võ, Vũ, Đỗ, Doãn, Lữ, Lã, Mã, Liễu, Nhữ,…
– Cũng, vẫn, sẽ, mãi, đã, những, hỡi, hễ, lẽ ra, mỗi, nữa, dẫu,…
5 . DÙNG DẤU BẰNG CÁCH SUY LUẬN THEO NGHĨA
Ví dụ: NỔI – NỖI
– Chỉ sự trổi lên hơn mức bình thường thì dấu hỏi: nổi trội, nổi
bật, nổi danh, nổi tiếng, nổi mụn, nổi gân, nổi điên, nổi giận, nổi xung, nổi
hứng, nổi sóng, nổi bọt, nổi dậy, chợ nổi, nông nổi, làm nổi, trôi nổi, hết nói
nổi, chịu hết nổi, gánh không nổi,…
– Cái nào mang tính biểu cảm thì dấu ngã: khổ nỗi, đến nỗi nào,
làm gì nên nỗi, nỗi lòng, nỗi niềm, nỗi ước ao, nỗi nhục, nỗi oan, nỗi hận, nỗi
nhớ,…
NGHỈ – NGHĨ
– Liên quan đến sự dừng lại một hoạt động thì dấu hỏi: nghỉ ngơi,
nghỉ học, nghỉ việc, nghỉ hè, nghỉ lễ, nghỉ mệt, nghỉ dưỡng, nghỉ chơi, nghỉ
mát, nghỉ thở, nghiêm nghỉ, nhà nghỉ, an nghỉ,…
– Thể hiện cảm xúc suy nghĩ thì dấu ngã (nghĩ ngợi, suy nghĩ, ngẫm
nghĩ, nghĩ cách, thầm nghĩ, nghĩ quẫn, nghĩ bậy, cạn nghĩ,…)
MẢNH – MÃNH
– Cái nào gợi hình dáng thì dấu hỏi: mảnh trăng, mảnh ruộng, mảnh
vườn, mảnh đất, mảnh xương, mảnh sành, mảnh vỡ, mảnh khảnh, mảnh mai, mảnh
khăn, mảnh áo, mảnh vá, mảnh tình, mỏng mảnh,…
Thể hiện tính chất thì dấu ngã: dũng mãnh, mãnh liệt, ranh mãnh,
ma mãnh, mãnh hổ, mãnh thú, mãnh lực,...
KỶ – KỸ
– Gắn với bản thân con người thì dấu hỏi: kỷ vật, kỷ niệm, kỷ
luật, kỷ lục, kỷ yếu, ích kỷ, tự kỷ, vị kỷ, tri kỷ, thế kỷ, thập kỷ,…
– Gắn với kỹ thuật , trình độ thao tác thì dấu ngã: kỹ nghệ, kỹ
năng, kỹ xảo, kỹ thuật, kỹ sư, kỹ nữ, kỹ lưỡng, kỹ càng, kỹ tính, nghĩ kỹ,
giấu kỹ, tuyệt kỹ,…
CHÚ Ý – Qui ước cơ bản chứ không tuyệt đối, vẫn có một số từ ngoại
lệ không theo qui ước trên như HỎI + NẶNG: Hủ tục, hủ bại.
Chữ “nữa” viết dấu ngã trong đa số trường hợp, chỉ khi nói về số
lượng chia hai như “phân nửa,” “một nửa” thì viết dấu hỏi.
Bài viết này có thể hữu ích (有益) cho những ai thường phạm lỗi chính tả “hỏi –
ngã.” Tuy nhiên, phải nên nói rõ hơn là luật “trắc – bằng” thường đi kèm theo
với dấu “hỏi” và “nặng – huyền” thì thường đi kèm với dấu “ngã” thì chỉ nên áp
dụng với chữ kép “thuần” Việt mà thôi. Còn nếu là những từ kép Hán Việt thì
“quy luật” đó không có được hiệu nghiệm cho lắm. Ví dụ: chữ “sản xuất” (產出) ở trên là
tiếng Hán Việt và “tình cờ” nó đi theo cái luật “bằng – trắc.” Tuy nhiên, nếu
là “cộng sản” (共產) hay “tài sản” (財產) thì nó lại không có hợp với luật “huyền – nặng.”
Lý do là vì chữ Hán Việt không hề thay đổi từ “hỏi” sang “ngã” hay
ngược lại, khi cái chữ đó đi kẹp với những chữ có những dấu khác nhau.
Một khi chữ “sản” đã được viết với dấu “hỏi” rồi thì cho dù nó có
đi kẹp với dấu gì đi nữa thì nó vẫn phải viết với dấu hỏi mà thôi.
Giống như chữ “phản ứng” (應) thì đúng với quy luật – dấu “hỏi” đi kèm
với dấu “sắc,” nhưng “phản hồi” (反囘) thì không theo quy luật, vì viết với dấu
hỏi nhưng lại đi kèm theo với dấu “huyền.”
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Comment