VŨ ĐIỆU TỘI LỖI

Vũ điệu là danh từ chỉ hành động liên quan niềm vui mừng, nhưng vũ điệu ở đây mang ý nghĩa khác biệt, bởi vì đó là Vũ Điệu Tội Lỗi. Vũ điệu này cũng bắt đầu từ niềm vui, nhưng niềm vui không đúng nơi, chẳng đúng lúc, thế nên nó hóa thành vũ điệu sầu khổ của tội ác và khiến người ta phải khốn khổ.

Người ta thường nói: “Thuận ngôn nghịch nhĩ.” Sự thật rất có thể dễ làm mất lòng. Nghe lời chân thật nhưng vua Hêrôđê cảm thấy “không lọt tai” nên đã sai người bắt giam ông Gioan vô ngục tù. Lý do là vì vua đã lấy bà chị dâu Hêrôđia, vợ của người anh là Philípphê. Đó là tội loạn luân.

Hẳn là “gái một con” khiến Hêrôđê “mòn con mắt” nên ông ta “hoa mắt” rồi “mù lòa,” và ông bất chấp tất cả. Có điều lạ là chính ác phụ kia cũng khoái chí vì “cưa đổ” một quốc vương, và cũng lạ nữa là cô con gái của ác phụ này cũng vào hùa với phe quỷ dữ.

Tội đáng phải nhận án tử của ông Gioan là dám bảo vệ chân lý, không ngại can ngăn vua: “Ngài không được phép lấy vợ của anh ngài!” (Mc 6:18) Rõ ràng bà Hêrôđia có thể một phần cũng “phải lòng” ông Hêrôđê, một phần vì tự ái phụ nữ bốc lên tới chỏm đầu, tự ái vì không phụ nữ nào chịu mình kém sắc người khác, bà ta đâu thèm “cưa” mấy đám quan lại triều đình mà “cưa” chính nhà vua, và vua đã “ngã gục” trước cơn cám dỗ về nhục dục. Thế mà lại bị “phá đám” nên bà ta mới CĂM THÙ và MUỐN GIẾT ông Gioan, nhưng không thể được. Tự ái dồn dập, máu tức giận bốc cao như lửa cháy phát ra từ tòa nhà cao tầng. Phụ nữ muốn là trời muốn mà. Và còn hơn thế nữa, như người ta thường ví von: “Nhất vợ, nhì trời.” Bồ nhí còn “to” hơn vợ nữa, thế thì ghê gớm thật!

Chính vua Hêrôđê cũng biết rõ ông Gioan là người công chính thánh thiện, nên sợ ông, và còn che chở cho ông. Nhưng khi nghe ông nói, nhà vua lại thấy PHÂN VÂN, thế nhưng vẫn THÍCH NGHE. Tình yêu gian tà khiến ông ta điên đảo và mù quáng. Biết ông Gioan công chính mà không dám bảo vệ. Hèn nhát! Ngày nay, hạng người như Hêrôđê cũng chẳng thiếu, nhưng con người thời @ có “phong cách” bí hiểm hơn nhiều, nói theo ngôn ngữ bình dân, như người ta thường gọi là “ném đá giấu tay” hoặc “giật dây.” Nham hiểm quá! Khủng khiếp thật!

Lòng gian tà như sóng ngầm cứ cuồn cuộn chảy, chưa thực hiện được thì chưa thỏa chí. Và một ngày thuận lợi đến: nhân dịp mừng sinh nhật của mình, vua Hêrôđê mở tiệc thết đãi bá quan văn võ và các thân hào nhân sĩ miền Galilê. Con gái bà Hêrôđia, cũng là cháu ruột vua Herôđê, vào biểu diễn một điệu vũ, làm cho nhà vua và khách dự tiệc vui thích, hưng phấn cao độ.

Tiệc vui nào cũng không thể thiếu chất men cay, có lẽ nhà vua ngà ngà rồi nói với cô gái: “Con muốn gì thì cứ xin, ta sẽ ban cho con.” (Mc 6:22) Thậm chí vua lại còn thề: “Con xin gì, ta cũng cho, dù MỘT NỬA NƯỚC của ta cũng được.” (Mc 6:23) Ôi thật tồi tệ, dám bán nước cho một đứa con gái nhãi ranh! Lão già dê Hêrôđê này không phải là tay vừa: Mê đắm mẹ mà vẫn khoái đứa con gái của mẹ nó. Mê quá hóa đắm đuối. Khổ là cái chắc!

Vừa nghe ông chú Hêrôđê nói vậy, cô cháu gái hí hửng đi hỏi mẹ xem nên xin gì. Mẹ cô lạnh lùng gằn giọng chắc nịch: “Đầu Gioan Tẩy Giả.” (Mc 6:24b) Phụ nữ nham hiểm hơn đàn ông. Sóng ngầm mà! Mức độ nham hiểm càng thâm độc hơn khi hai cái đầu phụ nữ hợp lại. Đúng như khoa tâm lý phát hiện: “Khoảng giữa cái muốn và cái không muốn ở phụ nữ, dù chỉ một sợi tóc cũng không lọt.” Cô liền vội vã trở vào đến bên nhà vua và tâu xin: “Con muốn ngài ban ngay cho con cái đầu ông Gioan Tẩy Giả, đặt trên mâm.” (Mc 6:25) Nghe vậy, nhà vua buồn lắm, nhưng vì đã TRÓT THỀ, lại thề công khai trước khách dự tiệc, nên không muốn thất hứa với cô. Bản chất hèn nhát hiện rõ, sĩ diện không đúng lúc!

Và vì loại sĩ diện rác rưởi đó, vua lập tức sai thị vệ đi và truyền mang đầu ông Gioan tới. Thị vệ ra đi, chặt đầu ông ở trong ngục, bưng đầu ông trên một cái mâm trao cho cô gái, và cô gái trao cho mẹ. Dây chuyền tội lỗi xảy ra khi họ chuyền tay nhau cái thủ cấp mà họ cho là “chiến lợi phẩm,” Bi kịch chấm dứt não nùng quá! Bi kịch về cái chết của ông Gioan là chuyện bình thường, bi kịch về lòng người độc ác dành cho nhau mới đáng lưu ý, bởi vì điều đó quá kinh tởm!

Sự thật bị che khuất, lẽ phải bị bóp méo, công lý bị chà đạp, chính nghĩa bị xuyên tạc. Không chỉ vậy, người ta cũng vẫn thường xuyên thiếu tôn trọng nhân vị, nhân phẩm và nhân quyền – đủ dạng và đủ mức độ. Đó là bi kịch của con người tự tạo ra chỉ vì hướng theo cái xấu để thỏa mãn ý riêng. Và người ta cũng luôn có đủ lý lẽ để tự biện hộ cho những động thái sai trái của mình, không hề muốn phục thiện. Đó là loại tội không được tha ở đời này và đời sau. Thật đáng sợ!

Có nhiều vấn đề liên quan chính nghĩa, sự thật, lẽ phải, công lý, công bình,… Một trong các vấn đề liên quan là vấn đề tự do tín ngưỡng. Theo lời mời của chính phủ Việt Nam, ông Heiner Bielefeldt – báo cáo viên Đặc biệt của LHQ về tự do tôn giáo hay tín ngưỡng – đã có chuyến viếng thăm Việt Nam từ 21 đến 31-7-2014. Trong tuyên bố báo chí 13 trang bằng Anh ngữ và Việt ngữ, ông Heiner Bielefeldt đã thẳng thắn phê phán việc ông “bị” công an “giám sát chặt”, và một số người ông muốn gặp đều “bị đe dọa, sách nhiễu.” Ông cho biết rằng thực tế vẫn có “vi phạm nghiêm trọng” về tôn giáo tại Việt Nam, mặc dù Việt Nam đã có “một số chuyển biến tích cực.” Sự thật mãi là sự thật, không thể che giấu, cũng không thể bóp méo hoặc viện cớ bất kỳ lý do nào. Thế mà ngày nay vẫn có những loại người trơ trẽn, biện hộ đủ kiểu theo đúng quy trình gian dối: Làm láo, báo cáo hay.

Người chính trực là người cương quyết “thà chết vinh hơn sống nhục,” mặc dù chỉ trong lĩnh vực nhỏ như làm bài kiểm tra hoặc thi cử ở trường học. Thẳng thắn với chính mình mới thực sự là thẳng thắn. Ngày xưa, danh tướng Trần Bình Trọng vẫn hiên ngang bất khuất dù bị giặc bắt, và ông vẫn khẳng khái tuyên bố: “Thà làm quỷ nước Nam còn hơn làm vương đất Bắc.” Danh tướng Trần Bình Trọng hy sinh vì chính nghĩa, vì đại nghĩa, vì ích nước lợi nhà, chứ không hèn hạ như lũ người tham quyền cố vị, dù bất tài vô dụng.

Cái chết của ngôn sứ Gioan Tẩy Giả cũng là cái chết vì chính nghĩa. Đó là tiếng chuông cảnh báo về tình trạng sa sút đạo đức của xã hội loài người – cách riêng tại Việt Nam, là tiếng kêu tỉnh thức những tâm hồn mê muội, là lời thúc giục chúng ta sám hối và tin yêu “vì Nước Trời đã đến gần.” (Mt 3:2; Mt 4:17)

Chí sĩ Nguyễn Trãi viết “Bình Ngô Đại Cáo” theo hai nguồn cảm hứng: cảm hứng SÁNG TÁC và cảm hứng CHÍNH TRỊ. Cảm hứng chính trị đem đến cho lịch sử dân tộc một BẢN TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP đầy ý nghĩa. Thánh GH Phaolô VI minh định: “Chính trị là một trong những hình thức bác ái cao nhất.” Xưa nay chúng ta hiểu chưa đúng về chính trị. Thật lạ, người ta nói rằng làm từ thiện cứu được một số người, làm bác sĩ cứu được nhiều người, làm chính trị cứu được cả một dân tộc. Thật chí lý!

Chính nguồn cảm hứng sáng tác của cụ Nguyễn Trãi đã tạo ra cho lịch sử văn học nước nhà một kiệt tác văn chương. Hoà quyện cả hai nguồn cảm hứng, dân tộc Việt Nam có được “Bình Ngô Đại Cáo” – áng thiên cổ hùng văn (bài văn hùng tráng của muôn đời).

Phân tích “Bình Ngô Đại Cáo” xuất phát từ cảm hứng sáng tác của tác giả, chúng ta sẽ nêu bật được những giá trị tư tưởng và giá trị thẩm mỹ của tác phẩm. Cảm hứng về chính nghĩa thể hiện ở hai dạng: nhận thức sâu sắc về nguyên lý chính nghĩa và thái độ khẳng định sức mạnh của nguyên lý đó. Mở đầu “Bình Ngô Đại Cáo,” chí sĩ Nguyễn Trãi nêu nguyên lý làm chỗ dựa, làm căn cứ xác đáng để triển khai toàn bộ nội dung bài “cáo” đó.

Trong nguyên lý chính nghĩa của Nguyễn Trãi, chúng ta thấy có hai nội dung chính được nêu lên: Nguyên lý NGHĨA – một nguyên lý có tính chất chung của các dân tộc và nhiều thời đại, và CHÂN LÝ đó thuộc về sự tồn tại độc lập, có chủ quyền của Nước Đại Việt đã được chứng minh bằng lịch sử thực tiễn.

Thiết tưởng cũng nên nhắc lại chuyện một chí sĩ khác là Phạm Ngũ Lão. Ông là người đã từng ngồi đan sọt, lo nghĩ việc nước (việc chung, đại sự) mà quên cả bản thân. Người ta lấy giáo đâm vào đùi ông mà ông không biết. Đó là lời nhắc nhở đối với Kitô hữu chúng ta: Liệu chúng ta có mê say Chúa và lo việc Thiên Quốc đến mức quên mình như chí sĩ Phạm Ngũ Lão lo quốc sự trần gian? Có lẽ chúng ta không dám trả lời, vì quá xấu hổ!

Thế nào là chính nghĩa? Có lẽ chúng ta hiểu mà khó giải thích. Nói chung, người ta hiểu đó là “lẽ phải,” là “cái người ta PHẢI theo, PHẢI giữ.” Chắc hẳn khó có một định nghĩa xác đáng làm thỏa mãn mọi người, tạm hiểu là những-gì-được-công-nhận-theo-lương-tâm-chính-đáng. Lưu ý cụm từ “công nhận” và “lương tâm chính đáng,” vì không thể chấp nhận “lương tâm lệch lạc.”

Nói chung, chính nghĩa là công lý (justice, bons sens), liên quan rất gần với sự thật và lẽ phải. Chính nghĩa cũng đa dạng: Chính nghĩa dân tộc, chính nghĩa tôn giáo, chính nghĩa cá nhân, chính nghĩa độc tài, chính nghĩa tự do, chính nghĩa cộng sản, chính nghĩa tư sản, chính nghĩa dân chủ, chính nghĩa chuyên chế,... Chính nghĩa đa dạng lắm. Ở đây, chúng ta không đủ trình độ để nói về đa dạng chính nghĩa, nên chúng ta chỉ nói về chính nghĩa chân lý – chính nghĩa của Thiên Chúa.

Từ xa xưa, tiền nhân đã dày dạn kinh nghiệm nên mới ví von: “Giặc bên Ngô không bằng bà cô bên chồng.” Câu nói chỉ đơn giản như vậy mà lại “nhức nhối” lắm. Bà-cô-không-chồng chẳng nghĩa lý gì, nhưng bà cô đó lại có thể “làm mưa, làm gió” trong một gia đình, mà gia đình chính là nền tảng xã hội. Ôi chao, cứ ngỡ đó chỉ là “chuyện nhỏ” mà lại không hề nhỏ chút nào. Bà cô là “bà nhỏ” mà bỗng dưng hóa thành “bà lớn.” Kể ra thì phụ nữ cũng “đáng gờm” thật đấy!

Chân lý không xa chính nghĩa. Chân lý cũng là chính nghĩa – và ngược lại. Tại sao người ta KHÔNG tỵ nạn vì sợ sự tự do? Vì người ta YÊU QUÝ sự tự do. Tại sao người ta PHẢI tìm mọi cách tỵ nạn cộng sản? Vì người ta GHÊ SỢ cộng sản. Vậy đâu là chính nghĩa? Chắc hẳn không cần phải nói thêm gì nữa. Tương tự, tại sao người ta biết theo Chúa là KHỔ và phải CHẾT mà người ta vẫn cứ theo? Vì Chúa là CHÍNH NGHĨA – chính nghĩa của công lý, của hòa bình, của Đức Kitô.

Cái chết của ngôn sứ Gioan Tẩy Giả là cái chết OAN nhưng không UỔNG, mà lại đầy Ý NGHĨA. Trong cuộc sống, làm tiểu nhân rất dễ, làm quân tử mới khó biết bao! Theo Đức Khổng Tử, đây là bí quyết: “Đạo làm quân tử có BỐN điều đúng: MẠNH DẠN khi làm điều nghĩa, NHŨN NHẶN khi nghe lời can gián, LO NGHĨ khi nhận bổng lộc, và CẨN THẬN đối với việc sửa mình. Đời có BỐN cái lo: Lo ĐỨC ÍT mà Được Sủng Ái Nhiều, lo CÔNG ÍT mà HƯỞNG BỔNG LỘC NHIỀU.” Cả đời tiến hóa mà con thú không thể trở thành con người, nhưng chỉ trong phút chốc, con người có thể trở nên như thú vật. Kinh dị, kinh tởm, kinh khiếp, kinh hãi, kinh khủng, và... kinh hoàng!

Lạy Thiên Chúa nhân từ, xin tha thứ tội lỗi cho chúng con vì đã nhiều lần hèn nhát khi đối diện sự thật chân chính, xin tái tạo trái tim của chúng con nên mới, xin đổ đầy niềm yêu mến chân lý vào đó để chúng con can đảm nói sự thật, đấu tranh cho chính nghĩa, bảo vệ công lý và công bình.

Lạy Thánh Gioan Tẩy Giả, xin đồng hành với chúng con và luôn cầu giúp nguyện thay cho chúng con, những người còn đang miệt mài lữ hành trần gian đầy những cạm bẫy xảo trá và mưu mô xảo quyệt. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu Kitô, Đấng Cứu Độ của nhân loại. Amen.

TRẦM THIÊN THU