Ngày xưa, giáo dục chú trọng lễ
nghĩa: “Tiên học lễ, hậu học văn.” Môn giáo dục công dân dạy học sinh những điều cốt lõi để làm người, để khi lớn
lên sẽ thành nhân – mặc dù có thể không thành tài: Thành nhân hơn thành công.
Vì thế, chắc hẳn không mấy ai lại không thuộc lòng câu ca dao này, đặc biệt là Mồng Hai Tết – ngày nhớ ơn tổ tiên:
CÔNG
CHA NHƯ NÚI THÁI SƠN
NGHĨA
MẸ NHƯ NƯỚC TRONG NGUỒN CHẢY RA
MỘT
LÒNG THỜ MẸ, KÍNH CHA
CHO
TRÒN CHỮ HIẾU MỚI LÀ ĐẠO
CON
Câu ca dao bình dị mà chứa đựng
đạo lý thâm sâu. Ai cũng có một gia đình, dù là “ông kia, bà nọ” thì cũng vẫn
xuất thân từ một gia đình. Mặc dù người ta có thể tự chọn nhiều thứ, nhưng
không ai có thể tự chọn cha mẹ – tất nhiên kể cả ông bà, tổ tiên. Chắc hẳn
không ngẫu nhiên mà người ta gọi gia đình là Tổ Ấm hoặc Mái Ấm, bởi vì trong đó
có hơi ấm của tình yêu thương. Dấu hiệu đầu tiên của hạnh phúc gia đình là tình
yêu gia đình, chính “ngọn lửa” tình yêu giữ cho gia đình luôn ấm áp trong mọi
hoàn cảnh.
Mặc dù là Thiên Chúa, nhưng khi
Đức Giêsu giáng sinh làm người, Ngài cũng sinh trưởng trong một gia đình và giữ
trọn đạo làm con. Điều đó chứng tỏ gia đình rất quan trọng. Hai tiếng “gia
đình” đơn giản lắm, nhưng cũng có nhiều phức tạp lắm. Louisa May Alcott (1832-1888,
Hoa Kỳ) nhận xét: “Khả năng tìm được cái
đẹp trong những điều nhỏ bé nhất khiến gia đình trở nên hạnh phúc và cuộc đời
trở nên đáng yêu.” (The power of finding beauty in the humblest things makes
home happy and life lovely). Thomas Fuller (1608-1661, Anh quốc) đề nghị: “Lòng nhân đức bắt đầu từ gia đình nhưng
không nên kết thúc ở đó.” (Charity begins at home but should not end there.) Bộ ba Cha-Mẹ-Con là chiếc kiềng ba chân yêu thương để chống đỡ gia đình: “Yêu nhau trăm sự chẳng nề, một trăm chỗ
lệch cũng kê cho bằng.” (Ca dao) Tất nhiên phải cần nỗ lực của mọi thành
viên.
Vào những dịp lễ, tết, và những
dịp đặc biệt khác, việc nhớ tới công sinh thành dưỡng dục của cha mẹ và tiền
nhân là điều cần thiết. Trên đời này, không có công ơn nào to lớn bằng công ơn cha
mẹ, đặc biệt là người mẹ. Chữ Hiếu được mệnh danh là Đạo Hiếu, nhưng vẫn không
thể nào bù đắp chín Đức Cù Lao. [*] Cứ tính đơn giản theo nghĩa đen thì cũng
thấy không cân xứng: Một chữ không thể so với chín chữ. Con cái chỉ có một chữ Hiếu
mà vẫn không bao giờ giữ cho vuông tròn!
Tác phẩm Kinh Thi có đề cập đức
cù lao của cha mẹ qua cách nói ngắn gọn mà súc tích: “Cù lao vu dã” – nhọc nhằn
vất vả nơi đồng nội; và “bi ai phụ mẫu, sinh ngã cù lao” – thương thay cha mẹ
nhọc nhằn sinh ta.
Nhân dịp đầu Xuân và năm mới, thời
gian đẹp nhất trong năm – cả nghĩa đen và nghĩa bóng, sách Huấn Ca mời gọi: “Giờ đây, chúng ta hãy ca ngợi những vị danh
nhân, cũng là cha ông của chúng ta qua các thế hệ.” (Hc 44:1) Tại sao vậy?
Lý do minh nhiên: “Họ là những người đạo
hạnh, công đức của các ngài không chìm vào quên lãng. Dòng dõi các ngài luôn
được hưởng một gia tài quý báu đó là lũ cháu đàn con. Dòng dõi các ngài giữ
vững các điều giao ước; nhờ các ngài, con cháu cũng một mực trung thành. Dòng
dõi các ngài sẽ muôn đời tồn tại, vinh quang các ngài sẽ chẳng phai mờ. Các
ngài được mồ yên mả đẹp và danh thơm mãi lưu truyền hậu thế. Dân dân sẽ kể lại
đức khôn ngoan của các ngài và cộng đoàn vang tiếng ngợi khen.” (Hc
44:10-15)
Về Đạo Hiếu, chính Chúa Giêsu đã
nêu gương để chúng ta noi theo: Sau ba ngày lo việc của Chúa Cha, Cậu Hai Giêsu
ở lại Đền Thờ khiến Cô Maria và Chú Giuse lo sốt vó, tìm kiếm xuôi ngược suốt
ba ngày. Khi gặp cha mẹ, Cậu Hai Giêsu mau mắn “đi xuống cùng với cha mẹ, trở
về Nadarét và hằng vâng phục các ngài.” (Lc 2:51) Rõ ràng Chúa Giêsu rất quý
tình gia đình, được Ngài thể hiện qua việc kính yêu và tôn trọng cha mẹ.
Được hiện diện trên cõi đời này
thì chắc chắn ai cũng có cha mẹ, dù cha mẹ có thế nào thì cũng vẫn là người sinh
thành dưỡng dục mình, không thể coi nhẹ chữ Hiếu. Ai sống có hiếu thì được Thiên
Chúa chúc lành, như Thánh Vịnh gia cho biết: “Hạnh phúc thay bạn nào kính sợ Chúa, ăn ở theo đường lối của Người.
Công khó tay bạn làm, bạn được an hưởng, bạn quả là lắm phúc nhiều may.” (Tv
128:1-2)
Cha mẹ nào cũng vậy, thấy con cái
có hiếu thì mới an tâm, và gia đình mới thực sự hạnh phúc: “Hiền thê bạn trong cửa trong nhà khác nào cây nho đầy hoa trái; và bầy
con tựa những cây ô-liu mơn mởn, xúm xít tại bàn ăn. Đó chính là phúc lộc Chúa
dành cho kẻ kính sợ Người.” (Tv 128:3-4) Chắc hẳn không ai lại không mong
ước như vậy, nhưng vấn đề là phải thể hiện cụ thể, chứ đừng nói suông. Thánh
Vịnh gia tha thiết cầu chúc: “Xin Chúa từ
Sion xuống cho bạn muôn vàn ơn phúc. Ước chi trong suốt cả cuộc đời bạn được
thấy Giêrusalem phồn thịnh, được sống lâu bên đàn con cháu.” (Tv 128:5-6) Nguyện chúc mọi gia đình vui hưởng thái bình như Thánh Gia – hôm nay và mãi
mãi, đặc biệt trong những ngày Xuân đoàn tụ ấm cúng như thế này.
Cố HY F.X. Nguyễn Văn Thuận xác
định: “Thứ nhất là cầu nguyện, thứ nhì là
hành động.” Thánh Phaolô nhắn nhủ: “Theo
Thần Khí hướng dẫn, anh em hãy dùng mọi lời kinh và mọi tiếng van nài mà cầu
nguyện luôn mãi. Để được như vậy, anh em hãy chuyên cần tỉnh thức và cầu xin
cho toàn thể dân thánh.” (Ep 6:18-19) Cầu nguyện là việc làm không ngừng,
bất kể thời gian hoặc địa điểm. Thật vậy, cầu nguyện có thể thực hiện ngay tại
bàn tiệc, khi đang nói chuyện với người khác, khi chạy xe, khi nấu ăn, rửa
chén,… thậm chí ngay khi chúng ta ở giữa một đám đông ồn ào náo nhiệt. Đừng chỉ
cầu nguyện khi vào nhà thờ hoặc ở nơi tĩnh lặng, vì cầu nguyện rất dễ: Hướng
tâm hồn lên với Chúa, gặp gỡ Chúa, có khi không cần nói gì cả. Cầu nguyện liên
lỉ là “thói quen” của người sống tâm linh theo tinh thần Kitô giáo: “Không có gì tách được chúng ta ra khỏi tình
yêu của Thiên Chúa thể hiện nơi Đức Kitô Giêsu.” (Rm 8:39)
Gia đình có người cha, người mẹ
và người con đều sống tâm linh như vậy thì chắc chắn có hạnh phúc, là Tổ Ấm
thực sự, ấm trong tình yêu của Thiên Chúa, nóng hổi ngọn lửa thương xót của
Thiên Chúa: “Hạnh phúc thay, người kính
sợ Chúa, những ưa cùng thích mệnh lệnh Chúa truyền ban. Trên mặt đất, con cháu
của họ sẽ hùng cường, dòng dõi kẻ ngay lành được Chúa thương giáng phúc.”
(Tv 112:1-2) Niềm hạnh phúc thánh đức thật tuyệt vời!
THIÊN
CHÚA PHÙ TRÌ LIÊN VẠN ĐẠI
THÁNH
GIA BẢO GIÁM MÃI THIÊN THU
Nhà có gia phong, nước có quốc
pháp. Truyền thống là điều nên duy trì – nếu đó là truyền thống tốt đẹp và hợp
lòng người. Còn truyền thống không hay thì cứ mạnh dạn bỏ, vì đó có thể chỉ là hủ
tục. Đừng bao giờ câu nệ hoặc lệ thuộc vào những gì không cần thiết!
Đề cập vấn đề “nghi thức,” trình
thuật Mt 15:1-6 cho biết: Bấy giờ có mấy người Pharisêu và mấy kinh sư từ
Giêrusalem đến gặp Đức Giêsu và hỏi Ngài: “Sao
môn đệ ông vi phạm truyền thống của tiền nhân, không chịu rửa tay khi dùng
bữa?” Ngài trả lời bằng một câu hỏi: “Còn
các ông, tại sao các ông dựa vào truyền thống của các ông mà vi phạm điều răn
của Thiên Chúa?” Ngài biết chẳng ai trả lời được nên Ngài lý luận: “Thiên Chúa dạy: Ngươi hãy thờ cha kính mẹ;
kẻ nào nguyền rủa cha mẹ thì phải bị xử tử. Còn các ông, các ông lại bảo: ‘Ai
nói với cha với mẹ rằng: những gì con có để giúp cha mẹ, đều là lễ phẩm dâng
cho Chúa rồi thì người ấy không phải thờ cha kính mẹ nữa’. Như thế, các ông dựa
vào truyền thống của các ông mà huỷ bỏ lời Thiên Chúa.” Họ chỉ có nước
“ngậm tăm”, im như thóc thối, câm như hến.
Rất có thể chúng ta cũng y như nhóm
Pharisêu đấy. Đúng như tên gọi là “biệt phái,” đầu toàn là “đậu hũ” mà bày đặt
lý luận để bắt bẻ người khác. Dốt mà chảnh là thế đấy! Không chỉ vậy, chúng ta
lấy cớ với nhiều lý do “vì, bởi, tại, nếu,…” mà biện hộ cho mình. Thật là nguy
hiểm! Thiết tưởng đôi khi chúng ta phải tự xét lại về các động thái của mình,
đừng tưởng những gì chúng ta đưa ra đều là vì Chúa, có thể chính chúng ta “chơi
ép” Chúa, “điều khiển” Chúa, rồi lại tự tôn bằng các biện hộ đó là Ý Chúa. Ôi, lạy
Thiên Chúa!
Ngày Xuân, dịp Tết, nếu còn cha
mẹ thì thật là niềm hạnh phúc cho bạn, nhưng hãy “động não” một chút: Khi bạn
đang uống ly nước giải khát, hãy nghĩ xem cha mẹ thường uống gì. Khi bạn mặc
những bộ quần áo đắt tiền hàng hiệu, xin hãy nghĩ xem cha mẹ bạn thường mặc ra
sao. Khi bạn thoải mái chi tiêu, hãy nghĩ đến những thứ cha mẹ bạn thường dùng
thế nào. Cha mẹ đã vì chúng ta mà bỏ bao công sức, đổ bao hạt mồ hôi, đều chỉ
vì mong cho bạn có một cuộc sống tốt đẹp hơn. Những thứ bạn đang dùng đều là do
công sức cha mẹ tạo ra. Xin hãy yêu quý cha mẹ và cố gắng giữ trọn chữ hiếu cho
xứng đáng là người con. Hãy hành động ngay khi cha mẹ còn sống, cụ thể là ngay
trong dịp Tết này, biết đâu bạn không còn kịp nữa đâu. Không phải nói chuyện xui
xẻo trong ngày Tết, mà đó là sự thật thôi!
TẾT
ĐẾN BÌNH AN NHỜ THIÊN CHÚA
XUÂN
VỀ HẠNH PHÚC VỚI THÁNH GIA
Lạy
Thiên Chúa đại lượng, xin cảm tạ Ngài đã ban cho chúng con có ông bà và cha mẹ,
xin thương chúc lành cho họ; xin giúp chúng con luôn biết giữ trọn Đạo Hiếu – với
Chúa và với ông bà, cha mẹ của chúng con. Xin tình yêu Thánh Gia luôn chan hòa
trong mọi gia đình, suốt năm và suốt đời. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử
Giêsu, Đấng cứu độ nhân loại. Amen.
TRẦM THIÊN THU
[*] Cù Lao là siêng năng,
cần mẫn, nhọc nhằn. Chín đức cù lao: 1. Sinh: Cha mẹ đẻ ra, 2. Cúc: Nâng đỡ,
3. Phủ: Vỗ về, vuốt ve, 4. Súc: Cho ăn, bú mớm; 5. Trưởng: Nuôi dưỡng thể
xác; 6. Dục: Giáo dưỡng tinh thần; 7. Cố: Trông nom, nhìn ngắm; 8. Phục:
Quấn quít, săn sóc không ngơi; 9. Phúc: Bồng ẵm, gìn giữ, lo cho con đầy đủ, bảo
vệ con khỏi bị ăn hiếp.
▶ NHỚ ƠN
▶ GIA ĐÌNH
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Comment