Giáo
dục là chuyện “muôn thuở.” Con người cần tái giáo dục vì đã phạm tội. Về việc giáo dục, mỗi thời mỗi khác về cách
thức, nhưng trọng tâm vẫn là muốn hoán cải người ta nên tốt hơn theo “bản gốc”
của con người: “Nhân chi sơ tính bổn
thiện.”
Ngày nay, tuy hình thức trừng phạt thể lý không được đề cao, nhưng
đôi khi vẫn thực sự cần thiết. Thật vậy, theo xã hội trần gian, người ta có
nhiều dạng kỷ luật liên quan thể lý, cao nhất là tử hình. Cựu Ước cũng có luật
tử hình. (St 26:11; Xh 31:14-15; Xh 35:2; Lv 20:9, 10-13, 15-16, 27; Lv
24:16-17, 21; Lv 27:9; Ds 35:16-17)
Tiền nhân nói: “Thương con cho roi cho vọt, ghét con cho ngọt cho bùi.” Tục ngữ
cũng ví von: “Miếng ngon nhớ lâu, đòn đau
nhớ đời”. Còn Thánh Phaolô nói: “Chúa
thương ai thì mới sửa dạy kẻ ấy, và có nhận ai làm con thì Người mới cho roi
cho vọt.” (Dt 12:6)
Giáo dục là sửa dạy. Tuy nhiên, sửa dạy phải
có lòng yêu thương, nhưng phải cương quyết: “Hãy
nghiêm khắc sửa dạy họ, để họ có một đức tin lành mạnh.” (Tt 1:13) Ngoài
ra, người được sửa dạy không nên tự ái, nghĩa là phải biết khiêm nhường, phục
thiện và chấp nhận: “Anh em hãy kiên trì
để cho Thiên Chúa sửa dạy.” (Dt 12:7)
Giáo dục cũng liên quan việc khen – chê. Triết
gia Tuân Tử (313–238 trước công nguyên, thời Chiến quốc, nước Sở, Trung Hoa) nhận
định: “Người chê ta mà chê phải là thầy
ta, người khen ta mà khen phải là bạn ta, những kẻ vuốt ve, nịnh bợ ta chính là
kẻ thù của ta vậy.”
Giáo dục ảnh hưởng tính cách của con người.
Người có trách nhiệm giáo dục rất quan trọng, bởi vì giáo dục sai có thể gây
hại cho cả một thế hệ, thậm chí hại cả một dân tộc. Tính cách là tính
chất, là đặc điểm nội tâm của mỗi con người, có ảnh hưởng trực tiếp đến cách suy
nghĩ, lời nói và hành động của người đó. Trong văn nói, tính cách gọi là “tính
tình” hoặc nói gọn là “tính” – tính hiền, tính thẳng thắn, tính giản dị,... Một
người có thể có nhiều tính cách và nhiều người có thể có cùng một tính cách nào
đó.
Chắc chắn rằng tính cách là yếu tố quan trọng
của một con người, chính tính cách đó có thể tạo nên số phận của người đó.
Người ta thường đánh giá các động thái – đôi khi kể cả cách suy nghĩ – của một
người, từ đó suy ra tính cách của người đó, cuối cùng là kết luận về bản chất của
người đó.
Thông thường, tính cách được chia làm hai
loại: tính tốt và tính xấu. Tốt và xấu là theo quan niệm của đa số. Tuy nhiên,
đối với những tính cách mà số người cho là xấu bằng số người cho là tốt, hoặc
không ai cho là tốt hay xấu gì cả, chúng ta nên xem xét lại trong từng trường
hợp cụ thể hoặc “gắn” cho nó cái quan niệm trung lập. Đôi khi không hẳn cứ đa
số là đúng!
Người ta thường nói: “Cha mẹ sinh con, Trời sinh tính.” Người ta không thể hiểu hết một
con người, có gọi là “đi guốc trong bụng” thì cũng chỉ là một phần mà thôi.
Ngay cả vợ chồng nên “một xương, một thịt” và sống với nhau vài chục năm rồi mà
cũng chẳng hiểu hết tính tình của nhau. Và rồi vì không hiểu hết nhau, người ta
đâm ra dị đoan bằng cách đoán tính cách qua giờ sinh, ngày sinh, năm sinh, chòm
sao,... Hoàn toàn vô ích. Vớ vẩn và ngu xuẩn!
Là phàm nhân với cuộc sống đời thường, ai
cũng thích may mắn và sợ xui xẻo, thế nên người ta thường nói: “May hơn khôn.” Điều gì xảy ra hợp ý
mình thì người ta cho đó là may mắn, là hên; điều gì xảy ra không hợp ý mình
thì người ta cho đó là xui xẻo. Thật ra chẳng có gì là hên hoặc xui, chỉ là
cách so sánh của con người mà thôi. Tuy nhiên, sách Huấn Ca cho biết: “Người khôn ngoan biết thinh lặng chờ dịp
tốt, còn kẻ bép xép, dại khờ lại bỏ lỡ cơ may. Kẻ nhiều lời sẽ bị chán ghét,
người hiếu thắng thì bị khinh chê.” (Hc 20:7-8) Người ta cũng thường nói: “Mình tính không bằng trời tính.” Một
khái niệm đầy chất tâm linh. Rõ ràng tất cả mọi sự xảy ra không ngoài Thánh Ý
Chúa. Thật vậy, có những mơ ước cháy bỏng nhưng rồi tan thành mây khói, có
những điều mình không dám nghĩ tới thì lại xảy ra bất ngờ.
Đúng là như vậy, có những điều tưởng là “trời
cho” mà chỉ là “trò chơi,” nhưng có những điều tưởng chỉ là “trò chơi” thì lại
là điều “trời cho.” Thực tế cho chúng ta thấy có những điều nghịch lý mà lại
“thuận” – gọi là nghịch-lý-thuận, và có những điều thuận lý mà lại “nghịch” –
gọi là thuận-lý-nghịch. Một điều hiển nhiên: Thập Giá là đau khổ, là xui xẻo,
nhưng chính Thập Giá lại trở nên hạnh phúc, là cái hên. Con người không thể
hiểu hết hoặc biết chính xác. Hên hoặc xui, may mắn hoặc không may mắn, đó chỉ
là quan niệm của con người mà thôi. Ngay cả khoa tâm lý học cũng chỉ suy luận
từ những gì đã xảy ra nhiều lần ngẫu nhiên trùng hợp.
Trong cuộc sống, xã hội loài người đề cập
những điều nghịch lý đã đành, Kinh Thánh cũng đề cập những điều nghịch lý: “Có khi lâm nạn lại thành công, gặp may mà
hoá thiệt thòi.” (Hc 20:9) Vì không biết vấn đề ra sao nên chúng ta gọi là
“hên – xui.” Có một câu chuyện mà chắc hẳn nhiều người đã biết: Tái Ông mất
ngựa. Chẳng biết đâu là hên hoặc xui. Cái mà chúng ta gọi là xui thì lại là
hên, cái mà chúng ta cho là tốt thì có thể lại là xấu. Chỉ có Thiên Chúa biết,
vì Ngài quản lý và sắp xếp mọi sự. Ngay cả những gì chúng ta cho là tự nhiên
thì cũng chẳng tự nhiên, mà là cách sắp đặt của Thiên Chúa – tức là Ngài quan
phòng và tiền định. Chúa biết tức là Ý Chúa muốn điều đó xảy ra cho chúng ta theo
cách nào đó – dù chúng ta cho đó là hên hoặc xui, chắc chắn là Ý Chúa, vì Chúa
Giêsu đã xác định: “Ngay đến tóc trên đầu
anh em cũng được đếm cả rồi.” (Lc 12:7)
Ngôn sứ Giêrêmia thổ lộ tâm sự: “Lạy Đức Chúa, Ngài đã quyến rũ con, và con
đã để cho Ngài quyến rũ. Ngài mạnh hơn con, và Ngài đã thắng.” (Gr 20:7) Cách quyến rũ của Thiên Chúa không giống như cách của loài người. Người ta HỨA
HẸN đủ thứ bằng những lời đường mật, còn Thiên Chúa lại quyến rũ bằng cách
không HỨA gì “ngon lành” hoặc “béo bở” mà Ngài HẸN những thứ hoàn toàn trái ý của
phàm nhân chúng ta: HẰNG NGÀY PHẢI TỪ BỎ MÌNH và VÁC THẬP GIÁ.
Thiên Chúa toàn năng, toàn
tri, quan phòng và tiền định. Chúng ta không thể nào hiểu hết Ý Chúa nhiệm mầu,
vì thế chúng ta chỉ có thể cúi đầu và thân thưa: “Lạy Thiên Chúa, Ngài là Chúa con thờ, ngay từ rạng đông con tìm kiếm
Chúa. Linh hồn con đã khát khao Ngài, tấm thân này mòn mỏi đợi trông, như mảnh
đất hoang khô cằn, không giọt nước. Nên con đến ngắm nhìn Ngài trong nơi thánh
điện, để thấy uy lực và vinh quang của Ngài.” (Tv 63:2-3) Chúng ta làm như
vậy không phải vì miễn cưỡng hoặc “bị triệt buộc,” mà vì khiêm nhường chân nhận
Thiên Chúa là Đấng duy nhất. Thánh Vịnh gia vừa lý giải vừa xác tín với tư cách
đại diện cho mỗi chúng ta: “Bởi ân tình
Ngài quý hơn mạng sống, miệng lưỡi này xin ca ngợi tán dương. Suốt cả đời con,
nguyện dâng lời chúc tụng, và giơ tay cầu khẩn danh Ngài. Lòng thỏa thuê như
khách vừa dự tiệc, môi miệng con rộn rã khúc hoan ca.” (Tv 63:4-6)
Ôi, thật là niềm vui trào dâng, chúng ta thực
sự hạnh phúc sống trong sự quan phòng và sự chăm sóc của Thiên Chúa: “Quả thật Ngài đã thương trợ giúp, nương
bóng Ngài, con hớn hở reo vui. Trót cả tâm tình, con cùng Ngài gắn bó, giơ tay
quyền lực, Ngài che chở phù trì.” (Tv 63:8-9)
Khiêm nhường là nhân đức, người đời còn yêu
quý huống gì Kitô hữu. Vì thế, tính cách của mỗi Kitô hữu phải thể hiện “phong
cách” khiêm nhường. Không khiêm nhường sao được, vì chúng ta chỉ là tội nhân
khốn nạn, đáng án tử, nhưng lại được Thiên Chúa thương xót nâng lên khỏi chốn
bùn nhơ hôi tanh để được làm con cái của Ngài. Phép lạ lớn quá! Chúng ta đang
“bị xui” mà “gặp hên” vì Thiên Chúa nhân hậu. Đó là chúng ta thực sự “gặp may.” Thánh Phaolô nhắn nhủ: “Thưa anh em, vì
Thiên Chúa thương xót chúng ta, tôi khuyên nhủ anh em hãy hiến dâng thân mình
làm của lễ sống động, thánh thiện và đẹp lòng Thiên Chúa. Đó là cách thức xứng hợp
để anh em thờ phượng Người. Anh em đừng có rập theo đời này, nhưng hãy cải biến
con người anh em bằng cách đổi mới tâm thần, hầu có thể nhận ra đâu là ý Thiên
Chúa: cái gì là tốt, cái gì đẹp lòng Chúa, cái gì hoàn hảo.” (Rm 12:1-2)
Chỉ vì ganh tỵ nên người ta đã ghét cay ghét
đắng Đức Giêsu Kitô đến nỗi giết chết Ngài. Sao thế? Bởi vì Ngài có tính cách
“khác người,” nhưng rất độc đáo: Thẳng thắn, cương trực, dứt khoát, nhưng khiêm
nhường và nhân hậu. Ngài nói ít mà làm nhiều. Ngài rất ghét những người ba hoa,
nói hay mà làm dở, ưa chỉ tay năm ngón, thích ăn trên ngồi trước, phe cánh, ưa
hình thức, tự tôn, ra vẻ ta đây,... Nói chung là những dạng giả hình, những
người có “máu” Pharisêu. (Mt 23:2-7; Mc 12:38-40; Lc 11:39-46; Lc 11:52; Lc
20:45-47) Với những người khoái làm “ông này, bà nọ”, khoái “có tiếng” hơn “có
miếng”, Ngài nói thẳng khuyến cáo: “Hãy
phục vụ, đừng hưởng thụ.” (Mt 20:28; Mc 10:45) Tuy nhiên, thực tế người ta
chỉ thích vế thứ hai, chứ không muốn đề cập vế thứ nhất!
Thánh Mátthêu cho biết rằng, một hôm, Đức
Giêsu Kitô bắt đầu tỏ cho các môn đệ biết “bí mật” bất ngờ: Ngài phải đi
Giêrusalem, phải chịu nhiều đau khổ do các kỳ mục, các thượng tế và kinh sư gây
ra, rồi bị giết chết, và ngày thứ ba sẽ sống lại. Vốn dĩ ngư dân chân chất, tính
nóng như Trương Phi và thẳng như ruột ngựa, ông Phêrô liền kéo riêng Ngài ra và
bắt đầu trách: “Xin Thiên Chúa thương
đừng để Thầy gặp phải chuyện ấy!” (Mt 16:22)
Ôi chao, có lẽ lúc đó ông Phêrô tưởng sẽ được
cảm ơn, ai dè Đức Giêsu quay lại “phang” liền, với một câu rất nặng: “Satan, lui lại đàng sau Thầy! Anh cản lối
Thầy, vì tư tưởng của anh không phải là tư tưởng của Thiên Chúa, mà là của loài
người.” (Mt 16:23) Thầy kỳ ghê đi! Phêrô là “tổ trưởng” mà Thầy cũng chẳng
nể nang chi ráo trọi. Không thể được! Tính cách của Chúa Giêsu là “thẳng thắn
thật thà”, không phải cứ làm lớn thì có thể làm láo, càng lớn càng phải làm
gương. Đó mới là lãnh đạo, và đó cũng là điều Chúa muốn.
Chúng ta có thể nói rằng Chúa Giêsu không
nguyền rủa ai nặng như lời trách dành cho Phêrô – vị giáo hoàng tiên khởi. Phải
bị vậy thì Phêrô mới không dám lên mặt, phải tự xem lại mình mà khiêm nhường.
Chúng ta cũng có những lúc đã từng “ảo tưởng” như ông Phêrô, cứ nghĩ mình
“ngon” hơn người khác về lĩnh vực này hoặc phương diện nọ, nhưng thực ra chỉ là
“thùng rỗng kêu to”, đôi khi còn quá lố nên bị hố. Cứ bảo là lắng nghe nhưng
thực ra lại bắt người khác phải “lắng”, còn mình không thèm nghe.
Xét ở tình huống này, chúng ta thấy tính cách
của ông Phêrô rất bộc trực, chân thật, nghĩ sao nói vậy, không rào trước đón
sau. Ông là dân thuyền chài chính hiệu, ít học, không giỏi giang hơn người
khác, không nổi trội, nhưng Chúa Giêsu vẫn chọn ông làm “hoa tiêu” của Giáo
hội, làm “đá tảng” để xây dựng Giáo hội, vì Ngài biết rõ tâm địa ông thẳng thắn
và khiêm nhường. Vâng, Thiên Chúa cần người khiêm nhường, dù không giỏi, Ngài
không cần người giỏi mà kiêu ngạo. Chính Thần Khí Thiên Chúa sẽ tác động: “Đức Khôn Ngoan mở miệng người câm, và cho
lưỡi trẻ thơ nói năng dễ dàng.” (Kn 21:25) Ai khiêm nhường thì có Chúa, và
có Chúa là có tất cả.
Đức Giêsu nói nói về điều kiện “ắt có và đủ”
để khả dĩ trở nên môn đệ của Ngài: “Ai
muốn theo Thầy, phải TỪ BỎ chính mình, VÁC THẬP GIÁ mình mà theo. Quả vậy,
ai muốn CỨU mạng sống mình thì sẽ MẤT; còn ai LIỀU MẤT mạng sống mình vì Thầy thì sẽ TÌM ĐƯỢC mạng sống ấy. Vì nếu người ta được cả thế giới mà phải
thiệt mất mạng sống thì nào có lợi gì? Hoặc người ta sẽ lấy gì mà đổi mạng sống
mình?” (Mt 16:24-26) Chắc chắn chẳng có ai ra điều kiện “ngược đời” và
“chói tai” như Chúa Giêsu. Thường thì khi muốn người khác về phe với mình,
người ta đưa ra những điều kiện “béo bở,” được lợi này ích nọ, chứ chẳng ai dám
hứa hẹn về sự đau khổ. Các công ty muốn có nhân viên giỏi thì hứa hẹn lương
bổng cao, các tổ chức muốn có nhiều thành viên thì hứa hẹn nhiều lợi lộc (cả
lợi và lộc). Chúa Giêsu hoàn toàn trái ngược. Ấy vậy mà càng ngày người ta càng
nghiệm ra “ẩn số” trong tính cách độc đáo của Ngài và muốn theo Ngài tới cùng.
Lạ thật!
Lúc còn sinh thời, ông Mohandas Karamchand
Gandhi (1869-1948), một nhà ái quốc chủ trương bất bạo động, được dân Ấn
Độ coi là “cha già” (Bapu) và “vị thánh” (Mahatma, tâm hồn vĩ đại), cũng đã
từng thần tượng Chúa Giêsu sau khi đọc Kinh Thánh, đặc biệt là Bài Giảng Trên
Núi (Bát Phúc, tám Mối Phúc). Quả thật, chỉ có người giỏi mới nhận ra tài năng
độc đáo và cái giỏi của người khác. Người thực sự giỏi thì sẵn sàng tin nhận Đức
Giêsu là Con Thiên Chúa.
Vĩ nhân Gandhi nhận định: “Tôi không cần biết có một Đức Giêsu trong
lịch sử hay không, nhưng những gì Người dạy trong Bài Giảng Trên Núi là sự
thật. Đối với tôi, Thiên Chúa là sự thật và tình yêu. Ngay lần đầu tiên đọc
cuốn Tân Ước, tôi không hề tìm thấy chỗ nào bày về sự yếu đuối hay nhát đảm của
Đức Giêsu. Không phải qua gươm giáo, nhưng qua thái độ chịu đau khổ sẽ giúp cho
người ta đánh giá được bản lãnh và nhân đức của một con người. Ở đâu có yêu thương, ở đó có sự sống.” Quả thật,
ông vẫn là một Kitô hữu thực thụ, dù ông chưa được rửa tội theo nghi thức Kitô
giáo, đáng để chúng ta noi gương.
Về
ngôn ngữ cũng có điều kỳ diệu: Chữ SANTA (thánh) và SATAN (ma quỷ) chỉ khác
nhau ở cách xếp mẫu tự. Cách đảo tự có thể trở thành tốt hoặc xấu. Đúng là “sai
một ly đi một dặm.” Và cách sống cũng tương tự. Đôi khi cứ tưởng là “bác ái”
nhưng thực chất lại là “bái ác.” Khoảng cách để làm Thánh hoặc làm Quỷ thật là
mong manh, vì thế mà phải cẩn trọng và cảnh giác!
Đối với các môn đệ và những người muốn theo
Ngài, Chúa Giêsu không hứa hẹn mà chỉ giải thích: “Con Người sẽ ngự đến trong vinh quang của Cha Người, cùng với các
thiên thần của Người, và bấy giờ, Người sẽ thưởng
phạt ai nấy xứng việc họ làm.” (Mt 16:27) Thêm một ngày mới là thêm một
khoảng sống, nhưng cũng là bớt một khoảng sống, nghĩa là cuộc đời mỗi người cứ
dần ngắn lại, và Thời Cánh Chung cũng đang dần khép lại, hãy hoán cải để được Thiên
Chúa cứu độ!
Lạy
Thiên Chúa chí thánh, xin mở mắt đức tin của con để con biết hoán cải theo đúng
Tôn Ý Ngài. Con đường dài nhất là con đường từ cửa miệng tới bàn tay, xin giúp
con biết làm đúng với lời nói chứ không giả hình, và xin sửa dạy con thành một
tín nhân đúng nghĩa. Con chân thành cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu Kitô, Đấng
cứu độ nhân loại. Amen.
TRẦM THIÊN THU
✽ Vấn Đề Giáo Dục – https://tramthienthu.blogspot.com/2015/09/van-e-giao-duc.html
✽ Thiệp Mời Thương Xót – https://tramthienthu.blogspot.com/2017/10/thiep-moi-thuong-xot.html
MẮNG
[Niệm ý Mt 16:21-27 ≈ Mc 8:31-34; Lc 9:22-27]
Phê-rô bị mắng ba lần [*]
Yếu tin, ngu tối, Sa-tan. Nặng nề!
Đôi khi phải mắng, phải chê
Để không ảo giác tưởng ta hơn người
Khen nhau, tâng bốc nhau thôi
Đó là hèn nhát, sống đời dối gian
Chê nhau để giúp nên thân
Khen nhau cho lắm chỉ làm nhau kiêu
Phê-rô bị mắng rất đau
Thế nên được đặt ngôi cao Giáo hoàng
Chê là dẫn tới Thiên Đàng
Mắng đau lại chính là thương rất nhiều
Giê-su thẳng thắn trước, sau
Cuối cùng chịu chết tiêu điều vì ai?
Đừng hèn nhát, sợ đắng cay
Nhâm nhi chén đắng có ngày quang vinh
Đừng ham chi được tôn vinh
Có ngày mắc bẫy yêu tinh, quỷ thần
Lạy Giê-su, Chúa của con
Xin cho con biết say ôm thập hình
Lời cay đắng hóa giọt tình
Xin cho con chẳng tưởng mình hơn ai
Cuộc đời nếu chẳng có Ngài
Thì con vô dụng mà thôi, ích gì!
TRẦM THIÊN THU
[*] Mt 14:31, Mt 15:16, Mt 16:23.
✽ Giáo Dục Công Giáo – https://tramthienthu.blogspot.com/2024/08/giao-duc-cong-giao.html
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Comment