Chính khách Benjamin Franklin (1706-1790, Hoa
Kỳ) so sánh một thực tế đơn giản mà thâm thúy: “Thà lên giường ngủ mà không ăn tối còn hơn thức dậy vẫn mang nợ nần.” Nghèo
mà không nợ ai, thế là an tâm, thế là hạnh phúc rồi.
Có nhiều dạng nợ, thực tế đời thường là nợ về tiền bạc, vật chất. Có lẽ không ai lại không đã từng hơn một lần là con nợ của người khác, chí ít cũng là vài chục ngàn đồng (theo giá trị tiền Việt Nam ngày nay).
Số tiền nợ càng nhiều thì mức khổ càng nhiều. Vì nghèo mà mắc “cái eo,” chẳng đặng đừng mà phải chịu mang nợ, chứ chẳng ai muốn. Đó là nói những con người làm ăn lương thiện, còn những người “bóc ngắn, cắn dài,” “vung tay quá trán” hoặc “sĩ diện” mà phải mang nợ thì… miễn bàn.
Con nợ khổ thật. Chính cụ Nguyễn Công Trứ
(1778-1858) đã “Than Nghèo” thế này: “Chửa
chán ru mà quấy mãi đây, Nợ nần dan díu mấy năm nay, Mang danh tài sắc cho nên
nợ, Quen thói phong lưu hóa phải vay.” Ngày nay gọi đó là... “chảnh.”
Có những món nợ vì vay mượn – tất nhiên là
phải trả, nhưng có những món nợ không vay mượn mà vẫn phải trả: nợ yêu thương,
nợ thương xót. Nói là “không vay” chứ thật ra người ta vay mượn nhau một cách
mặc nhiên, ngầm hiểu mà thôi.
Hãy nghe Thánh Phaolô khuyên nhủ: “Anh em đừng mắc nợ gì ai, ngoài món nợ
tương thân tương ái.” (Rm 13:8a) Món nợ này rất kỳ diệu, bởi
vì “ai yêu người thì đã chu toàn lề luật.” (Rm 13:8b) Yêu người là yêu Chúa,
miệng nói kính mến Thiên Chúa mà không yêu thương tha nhân thì chỉ là nói xạo.
(x. 1 Ga 4:7-21) Tuy nhiên, Chúa Giêsu còn “nghiêm khắc” hơn về món nợ
này, Ngài bắt buộc mỗi người trong chúng ta đều phải “trả hết đồng xu cuối
cùng.” (Mt 5:26)
Đó cũng là mệnh lệnh. Thời Cựu Ước, ông Môsê
nói với dân chúng: “Nếu anh em nghe tiếng
Chúa, Thiên Chúa của anh em, hãy giữ những mệnh lệnh và thánh chỉ Người, ghi
trong sách Luật này, miễn là anh em trở về với Chúa, Thiên Chúa của anh em, hết
lòng hết dạ. Quả thế, mệnh lệnh tôi truyền cho anh em hôm nay đây, không vượt
quá sức lực hay ngoài tầm tay anh em.” (Ðnl 30:10-11) Ông cho biết
thêm rằng mệnh lệnh đó không ở trên trời, cũng không ở bên kia biển, mà ở rất
gần chúng ta, ngay trong miệng, ngay trong lòng chúng ta, để chúng ta đem ra
thực hành. (Ðnl 30:12-14)
Thật vậy, có lẽ chúng ta sống trên mây nên
thích mơ mộng xa vời, hão huyền, chuyện gần không lo mà cứ ngóng chuyện đâu
đâu. Nói theo kiểu bình dân là “lo bò trắng răng.” Phép lạ hằng ngày xảy ra
xung quanh chúng ta, cụ thể là xảy ra cho mỗi chúng ta, thế mà nghe nói ở đâu
có “sự lạ” là đã xôn xao rồi. Kể cũng kỳ cục thật đấy!
Vâng, Hồng Ân Thiên Chúa luôn dạt dào, bao
la, cao vời khôn ví. Tác giả Thánh Vịnh đã cảm nhận sâu sắc nên đã thốt lên: “Lạy Chúa, phần con xin dâng Ngài lời
nguyện, lạy Chúa Trời, đây giờ phút thi ân. Xin đáp lại, vì ơn cả nghĩa dày, vì
Chúa vẫn trung thành ban ơn cứu độ.” (Tv 69:14)
Tuy nhiên, không phải vì thế mà ỷ lại, ảo
tưởng. TIN Thiên Chúa yêu thương mình thì không là kiêu ngạo, nhưng TƯỞNG Thiên
Chúa yêu thương mình thì là kiêu ngạo. Làn ranh giữa TIN và TƯỞNG rất mong
manh, phải hết sức cẩn thận, đồng thời phải thành tâm cầu xin: “Lạy Chúa, xin lấy lòng nhân hậu mà đáp lại
lời con; xin mở lượng hải hà mà đoái thương nhìn đến.” (Tv 69:17)
Có nhiều lý do để chúng ta cầu xin, đơn giản
nhất là nhận biết mình yếu đuối: “Phần
con đây, thật khốn cùng đau khổ, lạy Chúa Trời, xin cứu vớt đỡ nâng.” (Tv
69:30) Cầu nguyện không chỉ là cầu xin, mà trước tiên phải là tạ ơn và chúc
tụng: “Tôi sẽ hát bài ca chúc mừng Danh
Thánh, sẽ dâng lời cảm tạ tán dương Người.” (Tv 69:31) Được như vậy thì
Thiên Chúa sẽ vui mừng chúc lành cho chúng ta.
Với đứa con yếu đuối, cha mẹ yêu thương đặc
biệt. Đó là hình bóng của Lòng Thương Xót của Thiên Chúa, vì Ngài rất yêu thương
và quan tâm những người mọn hèn – cả nghĩa đen và nghĩa bóng, như Thánh Phaolô
xác nhận: “Ở đâu tội lỗi đã lan tràn, ở
đó ân sủng càng chứa chan gấp bội.” (Rm 5:20)
Thế thì thật may mắn cho những tội nhân chúng
ta! Điều đó cũng có nghĩa là chúng ta “mắc nợ” Ngài. Vì thế, tác giả Thánh Vịnh
mời gọi và động viên: “Những ai nghèo
hèn, xem đấy mà vui lên, người tìm Thiên Chúa, hãy nức lòng phấn khởi. Vì Chúa
nhậm lời kẻ nghèo khó, CHẲNG COI KHINH thân hữu bị giam cầm.” (Tv
69:33-34)
Thánh Phaolô xác nhận rằng “Đức Kitô đứng
hàng đầu,” vì Ngài là Vua của các vua và Chúa của các chúa, mọi quyền hành.
Thật vậy, chính Chúa Giêsu đã nói rõ: “Chúa
Cha không xét xử một ai, nhưng đã BAN CHO NGƯỜI CON MỌI QUYỀN XÉT XỬ, để
ai nấy đều tôn kính người Con như tôn kính Chúa Cha. Kẻ nào không tôn kính
người Con thì cũng không tôn kính Chúa Cha, Đấng đã sai người Con.” (Ga
5:22-23)
Thánh Phaolô phân tích: “Thánh Tử là hình ảnh Thiên Chúa vô hình, là trưởng tử sinh ra trước mọi
loài thọ tạo, vì trong Người, muôn vật được tạo thành trên trời cùng dưới đất,
hữu hình với vô hình. Dẫu là hàng dũng lực thần thiêng hay là bậc quyền năng
thượng giới, TẤT CẢ ĐỀU DO THIÊN CHÚA TẠO DỰNG NHỜ NGƯỜI và CHO NGƯỜI.”
(Cl 1:15-16)
Thật hạnh phúc vì chúng ta được ơn nhận biết
Đấng mà chúng ta tôn thờ là Thiên Chúa duy nhất, chứ không có bất cứ thần linh
nào khác. Điều này thật hay không, và Đấng đó là ai? Thánh Phaolô cho biết: “Người có trước muôn loài muôn vật, tất cả
đều tồn tại trong Người. Người cũng là đầu của thân thể, nghĩa là đầu của Hội
Thánh; Người là khởi nguyên, là trưởng tử trong số những người từ cõi chết sống
lại, để trong mọi sự, Người đứng hàng đầu.” (Cl 1:17-18) Như vậy là
quá rõ ràng, chúng ta đều là các chi thể, nghĩa là chúng ta không thể là một
“phần rời,” mà là “phần dính” thì có tính liên đới về mọi sự – cả hữu hình và
vô hình, cả tâm linh và xã hội. Ai tự tách rời là tự hủy diệt.
Quả thật, Thánh Phaolô cho biết nguyên nhân
rạch ròi: “Vì Thiên Chúa đã muốn làm cho
tất cả sự viên mãn hiện diện ở nơi Người, cũng như muốn nhờ Người mà làm cho
muôn vật ĐƯỢC HÒA GIẢI với mình. Nhờ máu Người đổ ra trên thập
giá, Thiên Chúa đã đem lại BÌNH AN CHO MỌI LOÀI dưới đất và muôn
vật trên trời.” (Cl 1:19-20)
Thiên Chúa đại lượng, dù chúng ta hoàn toàn
bất xứng, thế nhưng được nhận lãnh mọi thứ rồi chúng ta lại quá hẹp hòi, ngôn
hành không song song về việc thực thi đức ái hoặc lòng thương xót, không chỉ
với nhau mà đôi khi chúng ta còn so đo với chính Đấng đã đại lượng với mình. Tệ
thật đấy!
Trình thuật Lc 10:25-37 nói về lòng thương
xót. Thật vậy, yêu thương là “điều răn lớn” hơn hết.
Một hôm, có người thông luật muốn thử Chúa
Giêsu nên hỏi Ngài về cách sống tốt nhất để được sự sống đời đời. Đức Giêsu trả
lời bằng cách hỏi ngược lại ông ta: “Trong
Luật đã viết gì? Ông đọc thế nào?” Là người thông luật nên ông ta nói
trôi chảy: “Ngươi phải yêu mến Đức Chúa,
Thiên Chúa của ngươi, hết lòng, hết linh hồn, hết sức lực, và hết trí khôn
ngươi, và yêu mến người thân cận như chính mình.” Đức Giêsu bảo ông ta:
“Ông trả lời đúng lắm. CỨ LÀM NHƯ
VẬY THÌ SẼ ĐƯỢC SỐNG.”
Một tấc lên tới trời. Nếu được hỏi, chắc hẳn
chúng ta cũng có thể trả lời ngay, không cần suy nghĩ lâu. Nhưng đó mới chỉ là
lời nói suông. Từ miệng tới tay là con đường rất ngằn nhưng cũng rất dài, giống
như vô tận vậy.
Đức Giêsu nói vậy quá đúng, nhưng ông ta muốn
chứng tỏ là mình có lý, nên hỏi vặn: “Nhưng
ai là NGƯỜI THÂN CẬN của tôi?” Đức Giêsu cười và ôn tồn kể
dụ ngôn người Samari tốt lành:
Một người kia từ Giêrusalem xuống Giêrikhô,
dọc đường bị rơi vào tay kẻ cướp. Chúng lột sạch người ấy, đánh nhừ tử, rồi bỏ
đi, để mặc người ấy nửa sống nửa chết. Tình cờ, có THẦY TƯ TẾ cũng đi xuống
trên con đường ấy. Trông thấy người này, ông tránh qua bên kia mà đi. Rồi cũng
thế, một THẦY LÊVI đi tới chỗ ấy, cũng thấy, cũng tránh qua bên kia mà đi.
Nhưng một NGƯỜI SAMARI kia đi đường, tới ngang chỗ người ấy, cũng thấy, và
chạnh lòng thương. Ông ta lại gần, lấy dầu lấy rượu đổ lên vết thương cho người
ấy và băng bó lại, rồi đặt người ấy trên lưng lừa của mình, đưa về quán trọ mà
săn sóc. Hôm sau, ông đưa tiền cho chủ quán và nhờ săn sóc nạn nhân, tốn kém
thêm bao nhiêu rồi ông sẽ hoàn lại sòng phẳng.
Nghe dụ ngôn này thấy “nhột” quá. Là thầy này
thầy nọ, ông nọ bà kia, chức cao phẩm lớn, nhưng viện đủ lý do để làm ngơ người
khác: lấy cớ bận việc, không có thời gian, vội vì có việc gấp, không muốn khó
đến mình,… Đó là tự biện hộ cho sự vô cảm xấu xa của mình. Còn người mà chúng
ta nhìn bằng nửa con mắt lại là NGƯỜI TỐT.
Đức Giêsu hỏi người thông luật: “Vậy theo ông, trong ba người đó, ai đã tỏ ra
là NGƯỜI THÂN CẬN với người đã bị rơi vào tay kẻ cướp?” Người
thông luật cũng mau mắn trả lời: “Chính
là kẻ đã THỰC THI LÒNG THƯƠNG XÓT đối với người ấy.” Đức
Giêsu bảo ông ta: “Ông hãy đi, và
cũng HÃY LÀM NHƯ VẬY.”
Hai lần Chúa Giêsu bảo người thông luật “làm
như vậy.” Liệu ông ta có làm như vậy? Không ai biết, nhưng rất có thể là
“không,” vì điều đó khó quá. Và Chúa Giêsu cũng bảo chúng ta y như thế. Làm hay
không là quyền tự do của mỗi người, Chúa Giêsu không ép buộc ai!
“Làm như vậy” đơn giản mà phức tạp, dễ mà
khó. Ai “làm như vậy” là thanh toán món nợ lòng thương xót đối với nhau – và
Thiên Chúa coi như là làm cho chính Ngài, (x. Mt 25:31-46) tất nhiên ai “làm
như vậy” thì “tên được ghi trên trời,” (Lc 10:20) và chắc chắn sẽ được lãnh
nhận sự sống đời đời như Chúa Giêsu đã xác nhận.
Lạy
Thiên Chúa, xin giúp con nhận biết mình là “con nợ” của Ngài và của tha nhân,
để nhờ vậy mà con thực sự biết sống khiêm nhường và biết sống cho tha nhân. Con
cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu, Đấng Cứu Độ duy nhất của nhân loại. Amen.
TRẦM THIÊN THU
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Comment