BỘ NÃO NGƯỜI MẸ

Các phụ nữ mới sinh con có thể cảm thấy não của họ “chết dần” vì thiếu ngủ. Cứ bình tĩnh! Nghiên cứu cho thấy có niềm hy vọng.

Nghiên cứu cho thấy rằng trong những tháng mới sinh con, não của người mẹ có thể dần dần phát triển. Những người mẹ nào càng yêu thương con trẻ mới sinh thì não càng phát triển.

Các phần não phát triển liên quan sự thúc đẩy, động thái tưởng thưởng và điều chỉnh cảm xúc. Nghĩa là, bằng cách tái tạo vóc dáng, não sau khi sinh kích thích người mẹ chăm sóc con trẻ, rồi cảm thấy hạnh phúc và được thưởng.

Theo tác giả Pilyoung Kim, tâm lý gia phát triển, thuộc Viện Tâm thần Quốc gia tại Bethesda, các phát hiện này gây thất vọng khi các phụ nữ cảm thấy xa cách với đứa con, hoặc thậm chí không thân thiện với con, trong mấy tháng đầu mới sinh.

Đã từng làm việc tại ĐH Yale, Kim nói: “Chúng ta có thể so sánh sự thay đổi của não ở những người mẹ bị trầm cảm hoặc có vấn đề về nối kết giữa con trẻ và người mẹ. Chúng ta cũng có thể phát triển một dạng trong chương trình can thiệp để giúp người mẹ cảm thấy hạnh phúc hơn về việc làm mẹ và việc có con.”

Trong khi mang thai và mới sinh, các phụ nữ thường cảm thấy não như đặc sệt. Các phụ nữ mới sinh cho biết rằng họ cảm thấy khó nhớ những điều họ đã từng dễ nhớ. Đó là hiện tượng phổ biến mà các bà mẹ thường gọi là “Não Người Mẹ” (Mommy Brain). Một số nghiên cứu cho thấy rằng não phụ nữ co rút lại một chút trong thời gian mang thai.

Các nghiên cứu về chuột, và các động vật có vù khác, cho thấy có sự phát triển và các thay đổi khác trong não của các bà mẹ mới sinh. Các thay đổi này có vẻ chuẩn bị cho động vật về vai trò mới. Não của người mẹ vẫn tiếp tục thay đổi trong cuộc sống.

Để biết các thay đổi có xảy ra ở người hay không, Pilyoung Kim và các cộng sự đã scan não của 19 người mẹ mới sinh con được vài tuần và lại scan não sau đó. Kết quả này được công bố trên tạp chí Behavioral Neuroscience, cho thấy sự phát triển ít nhưng quan trọng ở một số vùng não, kể cả vùng não điều khiển, vỏ não trước trán và hạch hạnh (amygdala).

Có những vùng kích thích người mẹ chăm sóc đứa con, cảm thấy sung sướng khi con trẻ cười với mình, và tràn đầy cảm xúc tích cực từ sự tương tác với con trẻ. Các vùng não này cũng liên quan việc hoạch định và tiên liệu, giúp người mẹ nhận biết nhu cầu của con trẻ để có thể đáp ứng ngay.

Nói cách khác, những thay đổi cơ bản trong não có thể giải thích là do tình yêu vô điều kiện, sự quan tâm lo lắng không ngừng và thói quen đặc trưng gọi là “bản năng người mẹ.”

Các nhà nghiên cứu cho rằng các hormone trong thai kỳ làm cho não mở ra để tái điịnh hình khi sinh con. Chưa rõ các thay đổi này trong não người mẹ có kích thích người mẹ quan tâm con trẻ hay không, hoặc việc quan tâm con trẻ có thay đổi não người mẹ hay không, nhưng nghiên cứu cho thấy có mối liên hệ rõ ràng. Vả lại, việc người mẹ nói chuyện tích cực hơn về con trẻ cũng tạo những thay đổi lớn.

Craig Kinsley, nhà khoa học thần kinh thuộc ĐH Richmond ở Virginia nói rằng có lý do về di truyền khiến con trẻ có thể “tái tạo” não người mẹ vì lợi ích của con trẻ. Người mẹ di truyền gen cho con cái, và người mẹ sẽ giữ cho nó sống. Một số nghiên cứu cho rằng não của người cha cũng có những thay đổi tương tự.

Trong một cuộc nghiên cứu riêng, Kinsley thấy rằng, so với những con chuột còn “trinh tiết,” chuột mẹ nhạy bén hơn trong việc nhận biết nơi nào có lương thực. Về bản năng, điều này có nghĩa là chuột mẹ nhanh hơn trong việc phát hiện thực phẩm đưa về cho chuột con, cho phép chúng vừa nuôi con vừa bảo vệ con khỏi các loài thú ăn thịt.

Kinsley nói: “Từ quan điểm tiến hóa, người mẹ phải đối đầu với thử thách quan trọng, phải làm mọi thứ đã làm trước đó, cộng với một loạt động thái khác để giữ sự sống cho con. Cách nữ giới liên quan về bản chất là có não thích nghi trong thai kỳ, để con trẻ tăng thêm cách cư xử.”

Khi sinh con, não người mẹ có những ưu tiên mới. Sau khi sinh con được bốn tháng, chị Kim nói: “Rõ ràng chúng ta thấy rằng người mẹ có trí nhớ tốt hơn về những điều liên quan con cái. Có nhiều điều xảy ra, và người mẹ có thể cảm thấy quên những điều không liên quan con trẻ. Điều này tùy thuộc điều gì quan trọng đối với chúng ta để nhớ đúng lúc.”

TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ từ Discovery News)

(Đăng báo MẸ & BÉ số 102, tháng 8-2014)