Thánh Giáo hoàng Piô
X sinh ngày 2-6-1835 tại TP Riese, Vương quốc Lombardy-Venetia, Đế quốc Áo (nay
là Ý), tên thật là Giuseppe Melchiorre Sarto, lãnh nhận Bí tích Thánh Tẩy ngày
3-6-1835. Ngài là con thứ hai trong 10 anh chị em của một gia đình người Ý
nghèo.
Giuse Sarto trở thành Giáo hoàng Piô X lúc 68
tuổi, là một trong các vị giáo hoàng vĩ đại nhất thế kỷ 20. Triều đại giáo
hoàng của ngài từ 4-8-1903 tới 20-8-1914. Chính ngài là người đã khuyến khích rước lễ thường xuyên, nhất
là đối với trẻ em. Khẩu hiệu giáo hoàng của ngài là “Omnia instaurare in
Christo – Canh tân mọi sự trong Đức Kitô.”
Ngài biết mình xuất
thân là con nhà nghèo nên ngài tâm niệm: “Tôi
sinh ra nghèo hèn, tôi sống nghèo hèn, và tôi muốn chết nghèo hèn.” Ngài cảm thấy lúng túng
vì một số nghi thức long trọng trong nghi thức đăng quang giáo hoàng.
Ngài rưng rưng
nước mắt nói với các bạn già: “Nhìn kìa!
Người ta cho tôi mặc đẹp biết bao!” Rồi ngài nói với người khác: “Phải chấp nhận như thế là việc đền tội. Họ
dẫn tôi đi với lính tráng vây quanh như Chúa Giêsu khi Ngài bị bắt trong vườn
Gếtsimani vậy.”
Ngài quan tâm
chính trị và khuyến khích người Công giáo Ý cũng quan tâm chính trị hơn. Một
trong các hành động trong triều đại giáo hoàng của ngài là chấm dứt quyền được
coi là của chính phủ có thể can thiệp vào việc bầu giáo hoàng – một động thái
làm giảm tự do của mật viện. Năm 1905, khi Pháp từ bỏ thỏa hiệp với Tòa Thánh
và đe dọa tịch biên tài sản giáo hội nếu chính phủ không có quyền kiểm soát Giáo
hội, ngài vẫn thẳng thừng từ chối yêu cầu vô lý của Pháp.
Dù không có những
tông thư nổi tiếng như những vị tiền nhiệm, ngài vẫn tố cáo những cách cư xử
tồi tệ với những người Ấn tại các đồn điền ở Peru, ngài còn gởi phái đoàn cứu
trợ tới Messina sau khi động đất và cho họ tị nạn bằng chính tiền riêng của
ngài.
Dịp kỷ niệm năm
thứ 11 trên cương vị giáo hoàng của ngài, Âu châu chìm trong thế chiến I. Ngài
đã biết trước điều đó. Ngài nói: “Đây là
nỗi đau khổ cuối cùng mà Chúa sẽ đến thăm tôi. Tôi vui mừng dâng Chúa sự sống
của tôi để cứu các trẻ em nghèo trong tai họa khủng khiếp này.” Ngài qua
đời sau khi thế chiến xảy ra được vài tuần.
ĐGH Piô X bác bỏ
cách hiểu hiện đại về giáo lý Công giáo, thúc đẩy lòng sùng kính truyền thống và
thần học chính thống. Việc cải cách quan trọng của ngài là xuất bản cuốn Giáo
luật đầu tiên, gom các luật của Giáo hội thành một cuốn. Ngài là “giáo hoàng
mục vụ,” khuyến khích lòng sùng kính
riêng và sống các giá trị Kitô giáo.
ĐGH Piô X đặc
biệt sùng kính Đức Mẹ; trong Thông điệp Ad Diem Illum, [*] ngài diễn tả ước
muốn nhờ Đức Mẹ canh tân mọi sự trong Đức Kitô, ngài xác định điều này là khẩu
hiệu trong Thông điệp thứ nhất của ngài. ĐGH Piô X tin rằng không con đường nào
chắc chắn và trực tiếp hơn con đường nhờ Đức Maria để đạt được mục đích này. ĐGH
Piô X là vị giáo hoàng duy nhất trong thế kỷ 20 có nhiều kinh nghiệm mục vụ tại
cấp giáo xứ, mối quan tâm mục vụ đã thấm đẫm triều đại giáo hoàng của ngài. Ngài
ủng hộ việc dùng tiếng bản xứ (vernacular) để dạy giáo lý. Việc rước lễ thường
xuyên là việc cải cách lâu dài của ngài.
Các vị tiền nhiệm
của ngài đã tích cực thúc đẩy xu hướng tổng hợp giữa văn hóa Công giáo và văn
hóa đời, đức tin và khoa học, mặc khải và lý lẽ. Ngài bảo vệ đức tin Công giáo
để phản đối các quan niệm phổ biến hồi thế kỷ 19 như thuyết trung lập và thuyết
tương đối mà các vị tiền nhiệm của ngài đã cảnh báo. Ngài noi gương ĐGH Leo
XIII bằng cách cổ vũ về Thánh Thomas Aquino (Tiến sĩ Giáo hội) và phương pháp
Thomas (Thomism, cách hiểu tín lý và thần học) là phương pháp triết học chủ yếu
để dạy trong các trường Công giáo.
ĐGH Piô X phản đối chủ nghĩa hiện đại, vì chủ
nghĩa này cho rằng giáo lý Công giáo Rôma nên được hiện đại hóa và hòa nhập với
các triết học của thế kỷ 19. Ngài coi chủ nghĩa hiện đại là du nhập các sai lầm
thế tục làm ảnh hưởng ba lĩnh vực của đức tin Công giáo: thần học, triết
học và tín lý.
ĐGH Piô X tự kết
hợp một ý nghĩa mạnh mẽ về lòng trắc ẩn, lòng nhân từ và sự nghèo khó, nhưng ngài
cũng cương nghị và quyết đoán. Ngài muốn quan tâm mục vụ và là vị giáo hoàng
duy nhất của thế kỷ 20 vì đã cho giảng lễ Chúa nhật. Sau vụ động đất ở Messina
năm 1908, ngài đã cho dân tỵ nạn vào ở ngay trong phủ giáo hoàng. Ngài từ chối mọi ưu đãi cho gia đình của
ngài: em trai ngài vẫn là giáo sĩ làm mục vụ, người cháu ngài yêu quý vẫn
là linh mục coi xứ ở vùng quê, và 3 người chị em ngài vẫn sống nghèo ở Rôma. Ngài
thường nhắc tới xuất thân nghèo khổ của ngài, và ngài luôn quan tâm người nghèo. Khi
sinh thời, ngài đã được nhiều người coi là thánh sống, tất nhiên ngài chỉ được
tuyên thánh sau khi qua đời. Nhiều người xin mở án tuyên chân phước cho ngài.
Một số nguồn tin nói rằng cha ngài là Giovanni
Sarto (tiếng Ba Lan là Jan Krawiec), là người từ Boguszyce (một làng nhỏ thuộc
quận Toszek ở Gliwice, Silesian Voivodeship, miền nam Ba Lan) di trú tới Ý, rồi
đổi tên Krawiec thành Sarto. Tuy nhiên, Tòa Thánh cho biết rằng ngài là con của
ông bà cố Giovanni Battista Sarto (1792–1852) và Margarita Sanson (1813–1894). Cha
ngài là bưu tá. Tuy nghèo nhưng cha mẹ ngài coi trọng giáo dục. Hồi nhỏ, mỗi
ngày ngài phải đi bộ tới trường xa 6 km, thương cha mẹ nghèo nên vừa ra khỏi
nhà thì ngài liền xách dép, tới cổng trường mới xỏ dép vào chân. Ngài làm vậy
vì sợ mòn dép, cha mẹ lại tốn tiền mua dép khác cho ngài.
Khi làm giáo
hoàng, ngài về thăm mẹ và khoe chiếc nhẫn ngư phủ, mẹ ngài đưa tay có đeo chiếc
nhẫn cưới ra và nói: “Không có chiếc nhẫn
của mẹ thì không có chiếc nhẫn của con.” Bà cố “độc đáo” như vậy thảo nào
có đứa con làm giáo hoàng tốt lành đến vậy!
Hồi trẻ, Giuseppe
học tiếng Latin với linh mục xứ. Năm 1850, ngài chịu chức cắt tóc (tonsure) qua
tay ĐGM giáo phận Treviso, và được gia nhập chủng viện Padua, tại đây ngài hoàn
tất xuất sắc các môn cổ điển, triết học, và thần học.
Ngày 18-9-1858, thầy
Sarto chịu chức linh mục, rồi làm tuyên úy tại Tombolo. Khi ở đó, LM Sarto nghiên
cứu thêm về thần học, đồng thời nghiên cứu cả về Thánh Thomas Aquino và Giáo
Luật, trong khi vẫn dành nhiều thời gian làm mục vụ. Năm 1867, ngài được bầu
làm quản hạt Salzano. Ngài mở rộng bệnh viện, ngân quỹ do chính ngài xin tài trợ.
Ngài được nhiều người biết đến khi ngài đích thân chăm sóc các bệnh nhân bị
dịch tả. Dịch này càn quét cả miền Bắc Ý hồi đầu thập niên 1870.
Ngài được bổ
nhiệm làm kinh sĩ nhà thờ chính tòa và làm chưởng ấn của GP Treviso, đồng
thời giữ các chức vụ khác như linh hướng và giám đốc chủng viện Treviso, kiêm
phụ trách về giáo sĩ. Là một hiệu trưởng, ngài có thể làm cho các học sinh
trường công được hướng dẫn về tôn giáo. Là một linh mục rồi giám mục, ngài
thường đấu tranh để giới thiệu tôn giáo cho giới trẻ thành thị và nông thôn, vì
họ không có cơ hội học tại các trường Công giáo.
Năm 1878, ĐGM
Zanelli qua đời, GP Treviso trống ngôi. LM Sarto nhiếp chính cai quản GP
Treviso. Sau đó, ngài dạy thần học tín lý và thần học luân lý tại chủng viện
Treviso. Ngày 10-11-1884, ngài được ĐGH Leo XIII bổ nhiệm làm giám mục GP
Mantua. Sau 6 ngày, ngài được tấn phong giám mục tại Rôma, trong nhà thờ
Sant’Apollinare alle Terme Neroniane-Alessandrine, chủ phong là ĐHY Lucido
Parocchi, phụ phong là ĐHY Pietro Rota và ĐHY Giovanni Maria Berengo.
Năm 1913, ngài bị
bệnh tim. Ngài ngã bệnh ngày lễ Đức Mẹ Mông Triệu, 15-8-1914. Ngài qua đời ngày
20-8-1914. ĐGH Piô XII tôn phong ngài là Tôi Tớ Đáng Kính. Trong sắc lệnh tuyên
chân phước cho ĐGH Piô X, ngày 3-6-1951, ĐGH Piô XII gọi ĐGH Piô X là “Giáo Hoàng
của Thánh Thể.” Ngày 29-5-1954, ngài được ĐGH Piô XII tuyên thánh tại Quảng
trường Thánh Phêrô. Lễ nhớ Thánh Piô X được ấn định là ngày 21-8 hằng năm.
Thánh GH Piô X
bình dân, gần gũi và yêu thương mọi người. Chuyện kể rằng…
1. Khi còn làm
cha sở giáo xứ Salzanô, ĐGH Piô X thường dậy sớm mở cửa nhà thờ thay cho ông từ
vì ông này còn ngủ, chưa dậy.
Nhiều lần những
người đến dự lễ sớm đề nghị để họ đi đánh thức ông từ dậy, nhưng ngài vui vẻ
nói: “Cứ để cho ông ấy ngủ yên. Anh chị
em tưởng tôi không mở cửa nhà thờ được sao?” Rồi ngài khôi hài
nói: “Khi nào tôi già yếu, nằm liệt trên
giường, lúc đó ông từ đi mở cửa nhà thờ cũng được.”
2. Trong một buổi
triều yết, thấy một người cha dắt một đứa con nhỏ bốn tuổi, ĐGH Piô X biết rằng
em nhỏ này chưa được rước Chúa Giêsu Thánh Thể, ngài hỏi em này hai câu giáo
lý.
Câu thứ nhất: “Con có biết rước lễ là rước ai không?” Em nhỏ đáp: “Dạ, rước Chúa Giêsu Kitô.” Câu thứ hai: “Con có biết Chúa Giêsu Kitô là ai không?” Em nhỏ đáp: “Dạ, Ngài là Ngôi Hai Thiên
Chúa.”
Ngài sung sướng
xoa đầu em bé và nói với người cha một câu làm cho mọi người hiện diện đều ngạc
nhiên: “Ngày mai, khi tôi cử hành Thánh
Lễ, ông đem con đến để tôi cho cháu rước Chúa.”
Lạy Thánh Giáo Hoàng Piô X, xin nguyện giúp cầu
thay. Xin giúp chúng con biết noi gương sống giản dị và nghèo khó của người để
đẹp lòng Đức Kitô. Amen.
TRẦM THIÊN THU
[*] Thông điệp của ĐGH Piô X (năm 1904) giải thích
Đức Maria là Đấng Trung Gian ban các ơn thánh. Ý muốn của Mẹ được kết hiệp với
Đức Kitô trong cuộc khổ nạn khiến Mẹ trở nên “Đấng ban phát mọi ơn lành.”
Tiếng Anh: “On
the Immaculate Conception”
Tiếng Latin: “Ad
Diem Illum Laetissimum”
http://www.vatican.va/holy_father/pius_x/encyclicals/documents/hf_p-x_enc_02021904_ad-diem-illum-laetissimum_fr.html.
No comments:
Post a Comment
Comment