KHÓ và KHỔ

Nhân Thế Trải Qua Sinh Lão Bệnh Tử

Đất Trời Thay Đổi Xuân Hè Thu Đông

Khi đề cập cuộc đời, người ta thường nói ngay: “Đời là bể khổ.” Đúng là… khổ thật! Nhưng thật kỳ lạ, đời người liên quan nhiều mẫu tự K – Khóc, Khó, Khổ, Kiêu, Kiểu, Khen,... và như thế thì đúng là... Khùng! Sinh ra, ai cũng cất tiếng KHÓC chào đời. Khóc là tốt, không khóc là có vấn đề. Vì “cái tôi” to dùng nên thích được Khen, muốn được chú ý nên làm Kiểu, tỏ vẻ Kiêu Kỳ, nhưng cuộc đời lắm thứ Khó Khăn, muốn mà không được nên cảm thấy Khổ, vì Khổ mà... Khóc. Cuộc đời mở đầu bằng chữ Khóc và kết thúc cũng bằng chữ Khóc.

Chúa Giêsu xác định: “Ngày nào có cái khổ của ngày ấy.” (Mt 6:34) Định mệnh đã an bài chăng? Ông Thích Ca Mâu Ni là một hoàng tử, sống sung sướng an nhàn, nhưng sau khi tham quan bốn cửa thành, ông đã nhìn thấy dân chúng đau khổ, rồi “giác ngộ” và nhận định: “Sinh là khổ, lão là khổ, bệnh là khổ, và tử là khổ.” Đó là chân lý bất biến – gọi là Tứ Diệu Đế: Khổ đế (chân lý về sự đau khổ), Tập đế (chân lý về sự phát sinh đau khổ), Diệt đế (chân lý về sự diệt khổ), và Đạo đế (chân lý về đường dẫn tới sự diệt khổ). Nhưng chẳng ai diệt được đau khổ, tốt nhất là đi xuyên qua nó, như “sống chung với lũ” vậy.

Tứ phía là khổ, mở mắt ra là thấy khổ, khổ suốt ngày, có khi nằm ngủ cũng chẳng yên. Thấy đau khổ quá nhiều, Chúa Giêsu đã chạnh lòng thương khi người ta chịu sự kìm kẹp của đau khổ. Ở đâu cũng có đau khổ: Ở trên, ở dưới, ở trước, ở sau, ở bên phải, ở bên trái. Lên núi cũng thấy nó, xuống biển cũng gặp nó. Chẳng tránh đâu cho khỏi nắng. Càng tránh đau khổ thì càng đau khổ. Bí quyết tránh đau khổ là “mỉm cười” với nó – cứ coi như không có nó, chấp nhận nó: “Ai muốn theo Thầy, phải từ bỏ chính mình, vác thập giá mình mà theo.” (Mt 16:24; Mc 8:34; Lc 9:23)

Đau khổ là mầu nhiệm. Dù không tỳ vết tội lỗi, nhưng Chúa Giêsu vẫn PHẢI chịu đau khổ. (Mt 16:21; Mt 17:22; Mc 8:31; Lc 9:22; Lc 17:25) Ngài chịu đau khổ để cứu độ nhân loại. Đau khổ như ma quỷ, nó cứ “ám” suốt ngày đêm. William Arthur Ward (1921-1994, ký giả và thi sĩ Mỹ) có kinh nghiệm này: “Wise are they who have learned these truths: Trouble is temporary, time is tonic, tribulation is a test tube.” – Người khôn ngoan là người học được những sự thật này: Rắc rối là tạm thời, thời gian là thuốc bổ, đau khổ là ống nghiệm. Dù sao thì vẫn phải cố gắng hết sức mình, không thể thúc thủ hoặc buông xuôi.

Từ khi Nguyên Tổ nghe lời xúi dại của Con Rắn, đau khổ xuất hiện ở mọi nơi và mọi lúc. Thiên Chúa thấy sự ác lan tràn mặt đất nên Ngài buồn rầu. (St 6:5-6) Thiên Chúa không gây ra điều ác, vì Ngài tốt lành, từ bi và nhân hậu, chính dục vọng của con người gây ra tội lỗi, và tội lỗi sinh ra cái chết. (x. Gc 1:13-15) Đó là quy trình của đau khổ trên thế gian này. Lỗi tại tôi, chẳng tại ai!

Mặc dù sống tốt lành nhưng ông Gióp phải chịu đau khổ tột cùng. Ông nhận xét: “Cuộc sống con người nơi dương thế chẳng phải là thời khổ dịch sao? Và chuỗi ngày lao lung vất vả đâu khác gì đời kẻ làm thuê? Tựa người nô lệ mong bóng mát, như kẻ làm thuê đợi tiền công; cũng thế, gia tài của tôi là những tháng vô vọng, số phận của tôi là những đêm đau khổ ê chề. Vừa nằm xuống, tôi đã nhủ thầm: ‘Khi nào trời sáng?’ Mới thức dậy, tôi liền tự hỏi: ‘Bao giờ chiều buông?’ Mãi tới lúc hoàng hôn, tôi chìm trong mê sảng!” (G 7:1-4) Hầu như cả cuộc đời phàm nhân không được ngơi nghỉ, lo lắng rồi sợ hãi, sợ hãi rồi hoang mang. Cứ thế, kiếp người bị đày đọa trong kiếp khổ triền miên. Cây muốn lặng mà gió chẳng chịu ngừng! Ông Gióp tha thiết cầu xin khi thất vọng: “Ngày đời tôi thấm thoát hơn cả thoi đưa, và chấm dứt, không một tia hy vọng. Lạy Đức Chúa, xin Ngài nhớ cho, cuộc đời con chỉ là hơi thở, mắt con sẽ chẳng thấy hạnh phúc bao giờ.” (G 7:6-7) Hầu như tuyệt vọng. Buồn bã não nề quá!

Tuy nhiên, chịu đau khổ có khi lại may mắn, sung sướng quá có thể hóa rồ dại, còn “độc hại” hơn chịu đau khổ. Cuộc đời có những thứ trái ngược: Cái mình bảo là hên mà có thể xui, cái mình cho là xui lại có thể hên, như chuyện Tái Ông mất ngựa vậy. Chúng ta không thể hiểu thấu vì là Thánh Ý Chúa nhiệm mầu. Vậy thì chúng ta lại phải tạ ơn Ngài, như Thánh Vịnh gia mời gọi: “Hãy ca ngợi Chúa đi! Đàn hát mừng Thiên Chúa chúng ta, thú vị dường nào! Được tán tụng Người, thỏa tình biết mấy! Chúa là Đấng xây dựng lại Giêrusalem, quy tụ dân Israel tản lạc về.” (Tv 147:1-2)

Là Đấng giàu lòng thương xót, Ngài đã bật khóc khi thấy người khác chịu mất mát, đau khổ. (Lc 11:35) Kinh Thánh cho biết: “Người chữa trị bao cõi lòng tan vỡ, những vết thương, băng bó cho lành. Người ấn định con số các vì sao, và đặt tên cho từng ngôi một. Chúa chúng ta thật là cao cả, uy lực vô biên, trí tuệ khôn lường! Kẻ thấp hèn, Chúa nâng đỡ dậy, bọn gian ác, Người hạ xuống đất đen.” (Tv 147:3-6) Thiên Chúa của chúng ta luôn trắc ẩn, đặc biệt là đối với những người hèn mọn. Chắc chắn không ai phải cùng đường hoặc không lối thoát giữa những nỗi đau khổ hằng ngày trên đường lữ hành trần gian. Cửa này khép lại, cửa kia mở ra.

Thánh Phaolô vẫn kiên trì giữa gian khổ và tự nhủ: “Đối với tôi, rao giảng Tin Mừng không phải là lý do để tự hào, mà đó là một sự cần thiết bắt buộc tôi phải làm. Khốn thân tôi nếu tôi không rao giảng Tin Mừng!” (1 Cr 9:16) Không làm điều đó thì khốn, nhưng nếu làm điều đó thì phúc. Ông lý luận: “Tôi mà tự ý làm việc ấy thì mới đáng Thiên Chúa thưởng công; còn nếu không tự ý thì đó là một nhiệm vụ Thiên Chúa giao phó. Vậy đâu là phần thưởng của tôi? Đó là khi rao giảng Tin Mừng, tôi rao giảng không công, chẳng hưởng quyền lợi Tin Mừng dành cho tôi. Phải, tôi là một người tự do, không lệ thuộc vào ai, nhưng tôi đã trở thành nô lệ của mọi người, hầu chinh phục thêm được nhiều người.” (1 Cr 9:15-19)

Chấp nhận và tự nguyện làm nô lệ tức là dám chịu đau khổ. Thánh Phaolô đã nói và làm: “Tôi đã trở nên yếu với những người yếu, để chinh phục những người yếu. Tôi đã trở nên tất cả cho mọi người, để bằng mọi cách cứu được một số người. Vì Tin Mừng, tôi làm tất cả những điều đó, để cùng được thông chia phần phúc của Tin Mừng.” (1 Cr 9:22-23) Sinh, lão, bệnh, tử là 4 “mũi nhọn” chĩa vào con người. Ngày xưa Khổ mà ca hát – đánh vần là “ca hát ô khô hỏi khổ,” ca hát mà chẳng vui gì. Còn ngày nay Khổ hóa khờ – đánh vần “khờ ô khô hỏi khổ.” Khổ thật!

Trình thuật Mc 1:29-39 đề cập việc Chúa Giêsu diệt trừ một trong bốn cái khổ của con người. Một hôm, vừa ra khỏi hội đường Caphácnaum, Đức Giêsu đi đến nhà hai ông Simôn và Anrê. Có ông Giacôbê và ông Gioan cùng đi theo. Đây là hai “cặp bài trùng” được Chúa Giêsu gọi làm các môn đệ đầu tiên. Lúc đó, nhạc mẫu của ông Simôn đang lên cơn sốt, nằm trên giường. Họ nói cho Ngài biết tình trạng của bà. Ngài lại gần, cầm lấy tay bà mà đỡ dậy. Lạ thay, cơn sốt dứt ngay và bà phục vụ các ngài.

Chiều đến, khi mặt trời đã lặn, người ta đem mọi kẻ ốm đau và những kẻ bị quỷ ám đến cho Ngài. Thánh Máccô cho biết: “Cả thành xúm lại trước cửa.” Ôi, như thế thì đông lắm, ai cũng muốn tận mắt chứng kiến “sự lạ” nhãn tiền. Hôm đó, Chúa Giêsu chữa nhiều kẻ mắc đủ thứ bệnh tật và trừ nhiều quỷ, nhưng không cho quỷ nói, vì chúng biết Ngài là ai. Giờ của Ngài chưa đến nên Ngài không cho quỷ tiết lộ bí mật.

Sáng sớm hôm sau, trời còn tối mịt, Ngài đã dậy, đi ra một nơi hoang vắng và cầu nguyện. Chúa Giêsu luôn quan tâm và chú trọng việc cầu nguyện và làm việc. Hành động của Chúa Giêsu nhắc nhở tín nhân rằng cầu nguyện là điều vô cùng cần thiết, cấp bách, nhất là khi mới thức dậy.

Không thấy Sư Phụ đâu, ông Simôn và các bạn kéo nhau đi tìm. Khi gặp Ngài, các ông thưa: “Mọi người đang tìm Thầy đấy!” Cà phê chi sớm rứa? Ăn sáng thì cũng từ từ chứ! Nghe mấy đệ tử nói vậy, Ngài lại bảo họ: “Chúng ta hãy đi nơi khác, đến các làng xã chung quanh, để Thầy còn rao giảng ở đó nữa, vì Thầy ra đi cốt để làm việc đó.” Sau đó, Ngài đi khắp miền Galilê, rao giảng trong các hội đường của họ và trừ quỷ – tức là diệt khổ cho những người đang phải chịu đau khổ.

Ai cũng biết rằng tội lỗi sinh ra đau khổ, sai lầm dẫn tới phạm tội. Kinh Thánh cho biết: “Có sáu điều làm Đức Chúa gớm ghét, có bảy điều khiến Ngài ghê tởm: Mắt kiêu kỳ, lưỡi điêu ngoa, tay đổ máu người vô tội, lòng mưu tính những chuyện xấu xa, chân mau mắn chạy đi làm điều dữ, kẻ làm chứng gian thốt ra lời dối trá, người gieo xung khắc giữa anh em.” (Cn 6:16-19) Tránh được những điều đó thì người ta khả dĩ tránh được sai lầm, tránh sai lầm thì tránh được tội lỗi, tránh tội lỗi thì tránh được đau khổ.

Tuy nhiên, đau khổ có giá trị rất đặc biệt. Chịu đau khổ là vác thập giá, để thông phần đau khổ với Đức Kitô, để đền tội mình và đền tội thay cho người khác. Cuộc đời các thánh cho chúng ta thấy rằng các ngài đều đã từng đau khổ nhiều – tinh thần hoặc thể lý, hoặc cả hai. Đau khổ rất kỳ diệu. Đau khổ càng lớn, hạnh phúc càng nhiều!

Lạy Thiên Chúa, xin giúp chúng con nhận biết giá trị đau khổ và đủ sức hành động, vì sáng danh Chúa và cứu các linh hồn. Chúng con không xin thoát khỏi đau khổ, nhưng xin đừng bỏ mặc chúng con trong đau khổ. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu, Đấng Cứu Độ duy nhất của nhân loại. Amen.

TRẦM THIÊN THU