ƯỚC MƠ NGU NGỐC

La Fontaine (1621-1695, Pháp) là thi sĩ ngụ ngôn. Ông có truyện thơ “Con Ve và Con Kiến” (dịch giả Nguyễn Văn Vĩnh dịch ra Việt ngữ năm 1928).

Chuyện kể rằng Ve suốt ngày rong chơi, ca hát, chẳng lo tương lai. Ngược lại, Kiến luôn chăm chỉ làm việc. Rồi mùa đông đến, Ve hết đồ ăn nên phải sang vay Kiến. Kiến hỏi Ve làm gì khi trời nắng, Ve vẫn sĩ diện và kiêu căng: “Tôi ca hát đêm ngày, thế thì thiệt gì bác?” Kiến thản nhiên: “Trước chú vui ca hát, giờ thử múa coi đi!” Nói vậy, Kiến ngụ ý nói Ve là đồ ngu ngốc.

Trình thuật Lc 12:13-21 cho biết về việc ỷ lại, không tích cốc phòng cơ, cứ bóc ngắn, cắn dài, vung tay quá trán, cứ tưởng cuộc sống cứ êm xuôi, bất ngờ gặp sự cố thì trở tay không kịp. Thiên Chúa không cảnh báo dạng tích lũy để làm giàu, đầu cơ tích trữ của con buôn chợ đen, mà Ngài khuyên phải biết tiết kiệm, chứ không hà tiện. Vả lại, tiết kiệm là một đức tính tốt.

Thiên Chúa không bảo chúng ta tích lũy của cải vật chất với tham vọng, coi trọng tiền bạc, sống thực dụng đến nỗi bất chấp mọi thứ. Kiểu đó sẽ gây xung đột và tranh chấp, rất nguy hiểm. Vì thế, Ngài cảnh báo phải cẩn trọng và cảnh giác!

Thánh Luca cho biết rằng, một hôm có người trong đám đông đề nghị với Đức Giêsu: “Thưa Thầy, xin Thầy bảo anh tôi chia phần gia tài cho tôi.” Ngài hỏi lại: “Này anh, ai đã đặt tôi làm người xử kiện hay người chia gia tài cho các anh?” Rồi Ngài nói với họ: “Anh em PHẢI coi chừng, PHẢI giữ mình khỏi mọi thứ tham lam, không phải vì dư giả mà mạng sống con người được bảo đảm nhờ của cải đâu.” Thảo nào “người giàu cũng khóc” đấy thôi. Họ khóc vì đau khổ. Giàu sang mà chẳng vui sướng là tại sao? Vì không có hạnh phúc. Họ giàu vật chất mà nghèo tinh thần, nghèo yêu thương, nghèo nhân ái,...

Rồi Ngài nói với họ dụ ngôn này: Có một nhà phú hộ kia, ruộng nương sinh nhiều hoa lợi, mới nghĩ bụng rằng: “Mình phải làm gì đây? Vì còn chỗ đâu mà tích trữ hoa mầu!” Rồi ông ta tự bảo: “Mình sẽ làm thế này: phá những cái kho kia đi, xây những cái lớn hơn, rồi tích trữ tất cả thóc lúa và của cải mình vào đó. Lúc ấy ta sẽ nhủ lòng: hồn ta hỡi, mình bây giờ ê hề của cải, dư xài nhiều năm. Thôi, cứ nghỉ ngơi, cứ ăn uống vui chơi cho đã!” Rồi Ngài nói thẳng đại gia: “Đồ ngốc! Nội đêm nay, người ta sẽ đòi lại mạng ngươi thì những gì ngươi sắm sẵn đó sẽ về tay ai? Ấy kẻ nào thu tích của cải cho mình, mà không lo làm giàu trước mặt Thiên Chúa, số phận cũng như thế đó.”

Chắc hẳn cũng đã có những lúc chúng không chỉ vội vã vơ vét về vật chất mà còn “tích lũy” các thói hư tật xấu, đôi khi chúng ta còn “hãnh diện” vì đã lừa bịp, sỉ nhục hoặc chơi xấu được người khác. Và cứ thế, “vốn tích lũy” khá nhiều khiến chúng ta bị “khóa chặt” trong vòng xoáy tam độc Tham-Sân-Si.

Thật kinh hãi khi một tiến sĩ của Việt Nam nhận định: “Giả dối là chuẩn mực văn hóa của người Việt.” Không biết gã tiến sĩ giấy này lấy tiêu chuẩn nào mà “chụp mũ” người Việt như vậy. Không còn gì để nói với loại văn hóa rởm của những kẻ ngu xuẩn. Thảo nào họ biến giáo dục thành kinh doanh!

Cứ 20 năm là một thế hệ. Gần nửa thế kỷ sống chung với cỏ lùng thì khó mà không bị chèn ép và ảnh hưởng, nhất là giới trẻ ngày nay. Và rồi Chúa Giêsu cũng đành lòng mà nguyền rủa chúng ta là “đồ ngốc” vậy thôi. Ngu ngốc thật, bởi vì ở nơi không khác gì Hỏa Ngục mà cứ ảo tưởng và mạo nhận là Thiên Đường.

Mức độ ngu ngốc có khác nhau, tùy vào cách “thu gom” những thứ xấu xa. Có nhiều dạng tích lũy: tích lũy của cải, kiến thức, kinh nghiệm, tinh thần, sức khỏe,... Người ta có quyền ước mơ, nhưng phải là ước mơ đẹp, hữu ích cho mình và người khác. Kinh Thánh nói: “Đừng chiều theo ước muốn và sức lực của con, mà thỏa mãn những đam mê của lòng mình.” (Hc 5:2)

Ước mơ liên quan tích lũy, phải cố gắng và phấn đấu. Có những thứ cần tích lũy trong một thời gian – có thể mau hoặc lâu, nhưng có những thứ phải tích lũy cả đời. Con người có hai phần là xác và hồn, việc tích lũy cũng có hai phần rạch ròi – không thể lo cho phần này và bỏ mặc phần kia. Chắc chắn phần tốt nhất đối với một Kitô hữu vẫn là cách tích lũy tâm linh – cố gắng vượt lên chính mình trên đường nhân đức. Đó là hoàn thiện, là nên thánh, là điều Thiên Chúa mong muốn.

Một trong các kho tàng quý giá nhất chính là sự khôn ngoan: “Trí khôn ngoan là cội rễ không thể nào hư hoại.” (Kn 3:15) Mọi thứ vật chất sẽ hết, nếu không hết thì cũng không thể đem theo khi bước vào đời sau. Những gì của chúng ta thì người khác sẽ sử dụng, những gì chúng ta cho đi thì còn mãi. Vì lo tích lũy mà nảy sinh xung đột, tranh giành, rồi sinh ra chiến tranh. Tiền tan, tình tàn. Đôi bên đều đau khổ. Không hơn gì, chẳng lợi chi!

Với kinh nghiệm sống dày dạn, ông Côhelét cảm nghiệm sâu sắc: “Phù vân, quả là phù vân. Phù vân, quả là phù vân. Tất cả chỉ là phù vân. Lợi lộc gì đâu khi con người phải chịu đựng bao gian lao vất vả dưới ánh nắng mặt trời?” (Gv 1:2-3) Thật chí lý khi tiền nhân đã nói: “Ky cóp cho cọp xơi.” Ăn không dám ăn, mặc không dám mặc, mà tối ngày cứ chạy theo đồng tiền. Kinh Thánh xác định: “Quả thế, có người đã đem hết khôn ngoan và hiểu biết mà làm việc vất vả mới thành công, rồi lại phải trao sự nghiệp của mình cho một người đã không vất vả gì hết. Điều ấy cũng chỉ là phù vân và lại là đại họa. Chuyện gì xảy ra cho con người sau bao mối bận tâm và bao gian lao vất vả nó phải chịu dưới ánh mặt trời? Phải, đối với con người ấy, trọn cuộc đời chỉ là đau khổ, bao công khó chỉ đem lại ưu phiền! Ngay cả ban đêm, nó cũng không được yên lòng yên trí. Điều ấy cũng chỉ là phù vân!” (Gv 2:21-23) Cách đặt vấn đề rất độc đáo và thú vị.

Thánh Phaolô nói: : “Cội rễ sinh ra mọi điều ác là lòng ham muốn tiền bạc.” (1 Tm 6:10) Tiền chỉ là tờ giấy mỏng, nhưng nó có thể “cưa đứt” mọi song sắt của các cửa trần gian, kể cả “cửa tâm hồn.” Tiền có sức mạnh hầu như bất khả kháng, người ta gọi đó là ma lực. Tiền không có mùi nhưng “hương vị” của nó quyến rũ lắm. Dính vào nó thì khó mà gỡ. Tiền bạc làm người ta mất lương tri, mất tình nghĩa – kể cả tình gia đình. Nó có thể khiến người ta mất trắng, vậy mà người ta vẫn không mê muội, tôn giáo cũng chẳng thoát. Đúng là “ngu ngốc” thật!

Ma quỷ rất ranh mãnh, lơ là một chút sẽ chết với nó ngay, lịch sử xưa nay cho thấy rõ hệ lụy này. Tông đồ Giuđa sẵn sàng bán Thầy không văn tự, nhiều cha mẹ bán con ruột của mình, chồng bán vợ, người ta dám bán cả đất nước, thậm chí là buôn thần bán thánh,... Thiên hình vạn trạng. Bán để làm gì? Để lấy tiền. Đơn giản thế thôi!

Muốn thoát khỏi vòng kiềm tỏa của tiền bạc, chỉ có cách duy nhất là “bám chặt vào gấu áo Chúa Giêsu.” Áo Ngài có bị xé rách thì cứ giữ lấy miếng vải đó làm “bùa hộ mạng.” Chắc chắn ma quỷ sẽ sợ. Bám vào Chúa thì an tâm, an tâm thì vui mừng, vui mừng thì ca hát, và không thể không chia sẻ với người khác: “Hãy đến đây ta reo hò mừng Chúa, tung hô Người là Núi Đá độ trì ta, vào trước Thánh Nhan dâng lời cảm tạ, cùng tung hô theo điệu hát cung đàn.” (Tv 95:1-2)

Cứ vui mừng nhưng chớ ngủ quên trong chiến thắng, chớ ỷ lại mà làm con tim xơ cứng, đừng bắt Chúa phải lên tiếng như Ngài cảnh báo dân Israel: “Các ngươi chớ cứng lòng như tại Mơriva, như ngày ở Maxa trong sa mạc, nơi tổ phụ các ngươi đã từng thách thức và dám thử thách Ta, dù đã thấy những việc Ta làm.” (Tv 95:8-9) Yếu đuối là bản chất con người, thế nên luôn phải cảnh giác. Bởi vì “cái tôi” luôn muốn vùng lên bất cứ lúc nào, bất cứ nơi nào, với bất cứ ai. Cứ biện hộ với những cái VÌ, BỞI, TẠI, NẾU, GIÁ MÀ,… thì tiêu đời, bởi vì đó là dạng kiêu ngạo, không phục thiện. Nói thẳng ra là tự đề cao mình, cho mình là đúng.

Khuyên nhủ, phân tích và nhắc nhở, Thánh Phaolô cho biết: “Anh em đã được trỗi dậy cùng với Đức Kitô, nên hãy tìm kiếm những gì thuộc thượng giới, nơi Đức Kitô đang ngự bên hữu Thiên Chúa. Anh em hãy hướng lòng trí về những gì thuộc thượng giới, chứ đừng chú tâm vào những gì thuộc hạ giới. Thật vậy, anh em đã chết, và sự sống mới của anh em hiện đang tiềm tàng với Đức Kitô nơi Thiên Chúa. Khi Đức Kitô, nguồn sống của chúng ta xuất hiện, anh em sẽ được xuất hiện với Người, và cùng Người hưởng phúc vinh quang. Vậy anh em hãy giết chết những gì thuộc về hạ giới trong con người anh em: ấy là gian dâm, ô uế, đam mê, ước muốn xấu và tham lam; mà tham lam cũng là thờ ngẫu tượng.” (Cl 3:1-5) Thảo nào Chúa bảo chúng ta “vốn là những kẻ xấu.” (Mt 7:11)

Chỉ vì chúng ta xấu xa nên mới “tham,” vì tham mà hóa “sân” khi không thỏa mãn, và rồi cứ miệt mài trong cõi “si” nên ảo tưởng, mạo nhận mình tốt lành. Thật khó thoát khỏi “tam độc” đó. Thánh Phaolô tiếp tục khuyến cáo: “Anh em ĐỪNG nói dối nhau, vì anh em đã cởi bỏ con người cũ với những hành vi của nó rồi, và anh em đã mặc lấy con người mới, con người hằng được đổi mới theo hình ảnh Đấng Tạo Hóa, để được ơn thông hiểu. Vậy không còn phải phân biệt Hy Lạp hay Do Thái, cắt bì hay không cắt bì, man di, mọi rợ, nô lệ, tự do, nhưng CHỈ CÓ Đức Kitô là tất cả và ở trong mọi người.” (Cl 3:9-11)

Lạy Thiên Chúa, xin thương xót con là kẻ ngu ngốc, xin giúp con biến đổi trước khi quá muộn, để có thể tích lũy chút việc lành nhỏ mọn khi còn Giờ Thương Xót, trước khi Thẩm Phán Công Minh tái lâm. Con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu, Đấng Cứu Độ duy nhất của nhân loại. Amen.

TRẦM THIÊN THU