THƯƠNG và XÓT

CHẠNH LÒNG NHƯ CHÚA LUÔN TRẮC ẨN

THƯƠNG XÓT GIỐNG NGÀI MÃI NHÂN TỪ

Kinh Thánh nhiều lần xác định: “Muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương.” (1 Sb 16:34 và 41; 2 Sb 5:13; 2 Sb 7:3 và 6; 2 Sb 20:21; Er 3:11; 1 Mcb 4:24; Tv 100:5; Tv 106:1; Tv 107:1; Tv 118:1-4, 29; Tv 136:1-26)

Tình thương thật kỳ diệu và lớn lao! Nếu không có tình thương thì cuộc sống vô nghĩa, sống mà như chết. Trong cuộc sống đời thường, người ta còn biết coi trọng chữ Tình, huống chi trong đời sống tâm linh, đời sống tôn giáo – các tín nhân Kitô giáo (nói chung) và các tín nhân Công giáo (nói riêng), bởi vì “Thiên Chúa là tình yêu.” (1 Ga 4:8 và 16)

Đối với tình yêu đôi lứa, có vẻ nhiêu khê theo cảm nhận  của NS Lê Dinh: “Chữ tình rắc rối lắm ai ơi, chữ tình khúc mắc quá đi thôi, chữ tình là số kiếp thương đau con người. Chữ tình là vô vàn nước mắt, chữ tình là đêm dài thức trắng, cuối cùng vòng tay rã rời là buồn nhiều hơn vui.” (Chữ Tình) Thật là khốn khổ! Còn NS Trần Thiện Thanh lại thấy tình yêu thế này: “Tình là tình nhiều khi không mà có, tình là tình nhiều lúc có như không…” (Tình Có Như Không) Trái tim phàm nhân “lôi thôi” lắm, thế nên tình yêu có lúc kỳ lạ, có lúc kỳ cục, hiếm khi kỳ diệu.

Có lẽ một trong những mối tình “kỳ ảo” nhất là T.T.KH. bí ẩn, gần trăm năm qua vẫn không ai biết bà là ai. Chỉ với 4 bài thơ, đặc biệt là bài “Hai Sắc Hoa Ti-gôn,” bà đã khiến bao con tim rung động thời ấy vì chuyện tình đau thương của bà. Cái đau và cái buồn không ai thích, nhưng nó lại quyến rũ và khiến người ta nhớ mãi. Phải chăng đó là điều kỳ diệu của tình yêu?

Thế nhưng, dù có thế nào thì đó cũng vẫn là dạng tình yêu bình thường, cấp thấp, bởi vì vẫn ẩn chứa phần ích kỷ. Trong tình yêu bình thường, gọi là CHO nhiều hơn NHẬN, nhưng thực chất vẫn vì mình hơn vì người mình yêu. Sự vị kỷ được che đậy khéo léo, vốn dĩ là tình-yêu-vị-kỷ. Nhưng tình yêu theo phong cách của Đức Kitô thì hoàn toàn khác, đó là tình-yêu-vị-tha, vì yêu cả kẻ thù – nên không cần đề cập vấn đề “yêu người yêu mình.” Chính Đức Kitô đã minh chứng dạng tình-yêu-vị-tha này. Nói chung, tình yêu loại nào cũng có cái “rắc rối” đặc thù, không hề đơn giản!

Là con người có trái tim biết rung động nên liên quan cả Tình và Tội – vì có Tội nên luôn cần Tình, mà ai cũng có Tội, do đó mà ai cũng cần Tình. Mối liên kết tuyệt vời, vừa mặc nhiên vừa minh nhiên. Càng tuyệt vời hơn đối với tình yêu của Thiên Chúa: “Ta đã yêu ngươi bằng mối tình muôn thuở, nên Ta vẫn dành cho ngươi lòng xót thương.” (Gr 31:3) Có Tình nên thấy Thương, càng Thương càng thấy Xót.

TỘI TẠI TÔI

Tất cả chỉ tại tôi: Lỗi tại tôi mọi đàng. Chắc chắn chẳng tại ai khác. Thiên Chúa đã truyền cho ông Môsê: “Hãy đi xuống, vì dân ngươi đã HƯ HỎNG rồi, dân mà ngươi đã đưa lên từ đất Ai-cập. Chúng đã vội ĐI RA NGOÀI con đường Ta truyền cho chúng đi. Chúng đã đúc một con bê, rồi sụp xuống lạy nó, tế nó và nói: ‘Hỡi Ít-ra-en, đây là thần của ngươi đã đưa ngươi lên từ đất Ai-cập.’” (Xh 32:7-8) Dân Ít-ra-en “hư hỏng”, tức là phạm tội, chính là hình ảnh của chính mỗi chúng ta. Bò vàng ngày nay không phải là con bò thật hoặc bằng vàng, mà là những mánh lới tinh vi đủ kiểu – và đa dạng mê tín dị đoan khác, người ta tôn thờ và bị lệ thuộc mà lại tưởng là không. Loại “bò vàng” này còn nguy hiểm hơn nhiều.

Sẽ là quá hủ lậu nếu chúng ta ngày nay còn đúc bò vàng để thờ. Không, chúng ta “văn minh” lắm rồi, chúng ta “khôn khéo” hơn xưa nên “đúc” nhiều loại ngẫu tượng tinh xảo lắm, khó mà biết được thật – giả. Nghĩa là cách phạm tội của chúng ta cũng tinh vi hơn, với rất nhiều loại ngẫu tượng mà chúng ta lại cho đó không là tội lỗi – dạng tê liệt cảm thức tội lỗi. Tuy nhiên, ngay cả khi chúng ta sùng kính các tượng thánh cũng có thể là tôn sùng ngẫu tượng, nếu chúng ta cuồng tín hoặc lệch lạc niềm tin. Kính mến Chúa ở đâu cũng được, sao lại cứ chạy đua theo số đông, chỉ vì ông kia hay bà nọ? Thật nguy hiểm biết bao với “phong cách tin” như vậy!

Thời nào cũng có kiểu riêng của thời đó. Ảo tưởng và mê muội nên khoái “bỏ mồi bắt bóng”, lấy cái giả mà bỏ cái thật, theo cái phụ mà quên cái chính. Ngày xưa, chính Thiên Chúa đã nói với ông Môsê: “Ta đã thấy dân này rồi, đó là một dân CỨNG ĐẦU CỨNG CỔ. Bây giờ cứ để mặc Ta, cứ để cơn thịnh nộ của Ta bừng lên phạt chúng, và Ta sẽ tiêu diệt chúng. Nhưng Ta sẽ làm cho ngươi thành một dân lớn.” (Xh 32:9-10) Con người ngày nay cũng chẳng hơn gì, vẫn rất cứng đầu cứng cổ, rất bướng bỉnh, rất ương ngạnh, cứ tái đi phạm lại biết bao lần trong hành trình cuộc sống, càng sống lâu càng phạm tội nhiều. Thực tế ấy không thể chối cãi. Thế nên đừng vội cho rằng trường thọ là tốt, nếu không sám hối thì còn khốn hơn người đoản thọ hoặc yểu mệnh!

Thiên Chúa đã nổi giận khi thấy dân Ít-ra-en có những cái cổ xơ cứng, lòng chai dạ đá. Thấy Chúa như vậy, ông Môsê cố làm cho nét mặt Thiên Chúa của ông dịu lại. Ông chân thành thân thưa: “Lạy Đức Chúa, tại sao Ngài lại bừng bừng nổi giận với dân Ngài, dân mà Ngài đã giơ cánh tay mạnh mẽ uy quyền đưa ra khỏi đất Ai-cập?” (Xh 32:11) Và rồi ông khôn ngoan viện dẫn để cậy nhờ công nghiệp của các Tổ phụ: “Xin Ngài nhớ đến các tôi tớ Ngài là Ápraham, Isaác và Ítraen; Ngài đã lấy chính danh Ngài mà thề với các vị ấy rằng: Ta sẽ làm cho dòng dõi các ngươi đông đúc như sao trên trời, và sẽ ban cho dòng dõi các ngươi tất cả miền đất ấy, là miền đất Ta đã hứa; chúng sẽ được thừa hưởng miền đất ấy đến muôn đời.” (Xh 32:13) Thánh nữ Margaret Maria Alacoque (1647-1690) đã lý luận: “Một linh hồn công chính có thể xin được ơn tha thứ cho cả ngàn tội nhân.”

Đúng vậy. Kinh Thánh cũng đã xác định: “Đức Chúa đã thương, không giáng phạt dân Người như Người đã đe.” (Xh 32:14) Ôi, lòng thương xót của Chúa thật kỳ diệu! Lời cầu nguyện không chỉ hiệu quả đối với chính người cầu nguyện, mà còn hiệu lực đối với người được người khác nguyện giúp cầu thay.

Thật là tuyệt vời, bởi vì nhờ “thủ trưởng” Môsê mà dân lại được Thiên Chúa xót thương để có thể được tiếp tục sống. Tương tự, nhờ Đức Mẹ Maria, nhờ Đức Thánh Giuse và nhờ chư thần chư thánh mà chúng ta lại được Thiên Chúa xót thương để có thể được sống tiếp tục cho đến giây phút này. Quả thật, Hồng Ân Thiên Chúa bao la, chúng ta phải tự nhận thức mà cảm tạ Ngài mãi mãi, bởi vì có những điều rất ư bình thường và giản dị nhưng lại là thứ cụ thể vô cùng quan trọng: Không Khí.

Chắc hẳn đã có kinh nghiệm về tình trạng phạm tội nhưng biết sám hối, mà Thánh Vịnh gia van xin Thiên Chúa: “Lạy Thiên Chúa, xin lấy lòng nhân hậu xót thương con, mở lượng hải hà xoá tội con đã phạm. Xin rửa con sạch hết lỗi lầm tội lỗi con, xin Ngài thanh tẩy.” (Tv 51:3-4) Rất rõ ràng, nếu không có lòng thương xót của Chúa thì chúng ta tiêu tùng hết. Nhưng Thiên Chúa không nỡ lòng!

Không có gì không bởi Thiên Chúa ban cho. Tất cả là hồng ân. Và ngay cả lòng sám hối của chúng ta cũng là hồng ân Chúa ban: “Lạy Chúa Trời, xin tạo cho con một tấm lòng trong trắng, đổi mới tinh thần cho con nên chung thuỷ. Xin đừng nỡ đuổi con không cho gần Nhan Thánh, đừng cất khỏi lòng con thần khí thánh của Ngài.” (Tv 51:12-13) Thật vậy, sống nhờ thần khí, và chỉ có thần khí làm cho sống. (x. Ed 37:14; Ga 6:63)

Thiên Chúa hứa: “Ta sẽ ban tặng các ngươi một quả tim mới, sẽ đặt thần khí mới vào lòng các ngươi. Ta sẽ bỏ đi quả tim bằng đá khỏi thân mình các ngươi và sẽ ban tặng các ngươi một quả tim bằng thịt.” (Ed 36:26) Thật là diễm phúc vì Thiên Chúa đã biến trái-tim-đá của chúng ta thành trái-tim-thịt mềm mại để chúng ta có thể kịp ăn năn sám hối sau mỗi lần lỡ bước sa chân. Ân tình thương xót của Ngài quá lớn. Vì thế, chúng ta phải biết thi hành bổn phận chúc tụng và trách nhiệm tạ ơn đối với Ngài: “Lạy Chúa Trời, xin mở miệng con, cho con cất tiếng ngợi khen Ngài.” (Tv 51:17) Và thiết tha tâm nguyện: “Ca ngợi Danh Thánh Chúa, từ rạng đông tới lúc chiều tà!” (Tv 113:3)

Mọi sự là của Chúa – hữu hình và vô hình, Ngài có tất cả, Ngài không cần gì, ngay cả lời chúc tụng của chúng ta cũng không thêm chút gì cho Ngài, nhưng lại có thể sinh ơn cứu độ cho chúng ta. Thật kỳ lạ! Điều Ngài muốn ở chúng ta cũng là điều khác lạ: “Chúa chẳng ưa thích gì tế phẩm, con có thượng tiến lễ toàn thiêu, Ngài cũng không chấp nhận. Lạy Thiên Chúa, tế phẩm dâng Ngài là tâm thần tan nát, một tấm lòng tan nát giày vò, Ngài sẽ chẳng khinh chê.” (Tv 51:18-19) Chúng ta tồi tệ thế mà Chúa vẫn yêu quý. Hạnh phúc cho chúng ta biết bao! Thú nhận tội lỗi là động thái khiêm nhường, mà càng khiêm nhường thì càng được Thiên Chúa xót thương. Rất lô-gích. Ngược lại, Ngài không chỉ ghét mà còn triệt hạ kẻ kiêu căng, ngạo mạn. (x. 1 Sm 2:7b; Tv 147:6; Lc 1:52)

Thánh Phaolô đã cảm nhận sâu sắc ân tình của Thiên Chúa và công nhận: “Tôi tạ ơn Đức Kitô Giêsu, Chúa chúng ta, Đấng đã ban sức mạnh cho tôi, vì Người đã tín nhiệm mà gọi tôi đến phục vụ Người. Trước kia, tôi là kẻ nói lộng ngôn, bắt đạo và ngạo ngược, nhưng tôi đã được Người thương xót, vì tôi đã hành động một cách vô ý thức, trong lúc chưa có lòng tin.” (1 Tm 1:12-13) Dám nói ra cái xấu của mình là khiêm nhường, đã thực sự sám hối.

Và không thể không nói ra, Thánh Phaolô trần tình thêm: “Đức Kitô Giêsu, Chúa chúng ta, đã ban cho tôi đầy tràn ân sủng, cùng với đức tin và đức mến của một kẻ được kết hợp với Người. Đây là lời đáng tin cậy và đáng mọi người đón nhận: Đức Kitô Giêsu đã đến thế gian, để cứu những người tội lỗi, mà kẻ đầu tiên là tôi. Sở dĩ tôi được thương xót, là vì Đức Giêsu Kitô muốn tỏ bày tất cả lòng đại lượng của Người nơi tôi là kẻ đầu tiên, mà đặt tôi làm gương cho những ai sẽ tin vào Người, để được sống muôn đời.” (1 Tm 1:14-16) Quả thật, đó là những lời tự thú, là xưng tội, nhờ vậy mà được Chúa tha thứ và xót thương. Chúng ta cũng phải vậy, không còn cách khác.

Cũng đã từng được thương xót và tha thứ, mỗi chúng ta cũng phải noi gương Thánh Phaolô cất lời tuyên xưng và tôn vinh: “Kính dâng Vua muôn thuở là Thiên Chúa bất diệt, vô hình và duy nhất, kính dâng Người danh dự và vinh quang đến muôn thuở muôn đời. Amen.” (1 Tm 1:17) Thế thì thật tuyệt!

XÓT VÌ THƯƠNG

Vô tri bất mộ. Vì mến mà yêu, vì yêu mà thương, vì thương mà xót. Trình thuật Lc 15:2-32 là bản “hợp xướng thương xót” gồm ba đoạn: Con Chiên Lạc, Đồng Bạc Mất, và Đứa Con Hoang Đàng.

Từ khi nghe nói về Đức Giêsu, các người thu thuế và tội lỗi đều lui tới với Ngài để nghe Ngài giảng thuyết. Thấy thế, nhóm biệt phái và kinh sư xầm xì với nhau, cho rằng Chúa Giêsu là “dân chơi” nên mới giao du và ăn uống với phường tội lỗi. Ác khẩu quá, độc miệng quá, đúng là bản chất khó dời! Tuy nhiên, đừng vội trách họ mà tự mãn, bởi vì chúng ta cũng chưa chắc tốt bụng hơn lũ ác nhân đó đâu. Đôi khi miệng nói lời hay mà đầy vị cay!

Lòng Thương Xót của Thiên Chúa vô tận và khôn tả. Cả ba dụ ngôn Chúa Giêsu kể đều đầy ắp ân tình thương xót khiến chúng ta phải kinh ngạc.

Thật vậy, ai đời có một trăm con chiên, nhưng chỉ mất một con, thế mà dám để chín mươi chín con ở đó rồi đi tìm cho kỳ được con chiên bị mất. Tìm được rồi thì mừng rỡ vác lên vai, sau đó làm tiệc mời người ta đến cùng chia vui. Theo kiểu nói khôi hài của ĐHY F.X. Nguyễn Văn Thuận, dụ ngôn này cho thấy Chúa Giêsu “không biết tính toán.” Nhưng cũng phải chân nhận rằng chính nhờ Chúa “không biết làm toán” mà chúng ta mới được cứu và được sinh tồn.

Còn nữa, có được mười đồng nhưng chẳng may mất một đồng, phụ nữ này thắp đèn, quét nhà, moi móc tìm cho kỳ được. Tìm được rồi thì vui vẻ mời những người thân quen đến cùng ăn mừng. Cũng theo kiểu nói khôi hài của ĐHY P.X. Nguyễn Văn Thuận, dụ ngôn này cho thấy Chúa Giêsu “không biết làm kinh tế”. Nhưng rồi cũng phải chân nhận rằng nhờ Chúa “không biết làm kinh tế” mà chúng ta mới được bảo toàn mạng sống.

Còn dụ ngôn “Đứa Con Hoang Đàng” (nói tích cực hơn là dụ ngôn “Người Cha Nhân Hậu”). Đây là câu chuyện “nổi tiếng” nhất về Lòng Chúa Thương Xót, chắc hẳn Kitô hữu nào cũng biết – và thuộc lòng. Dụ ngôn này cũng là dụ ngôn “độc quyền” trong Phúc Âm theo Thánh Luca.

Quả thật, Chúa Giêsu làm toàn những “chuyện ngược đời”, thật là “khó hiểu,” kỳ lạ hóa kỳ diệu chứ không kỳ cục hoặc kỳ quặc. Một đứa con coi cha mình không ra gì, ngang ngược đòi chia gia tài rồi đi ăn chơi xả láng, trác táng. Đến khi cùng đường, thân tàn ma dại rồi mới nhớ tới cha mình. Nếu là người cha trần gian chắc rằng ông sẽ từ nó ngay. Thế nhưng cũng phải chân nhận rằng nhờ Chúa “ngược đời” như vậy mà chúng ta vẫn được tha thứ bất cứ lúc nào. Lòng Chúa Thương Xót thật là mầu nhiệm!

Thường thì chúng ta chỉ soi mói và xỉa xói thằng em, vì nó đi hoang công khai. Nhưng chính thằng anh cũng đâu hơn gì, có khi còn tệ hơn thằng em, vì thằng anh đi hoang ngay trong gia đình, không chỉ tức giận với em mà còn dám so đo với người cha. Tội thằng anh chẳng nhỏ, cũng chẳng ít, thế mà người cha vẫn điềm tĩnh.

Chúng ta không thể hiểu thấu Tình Yêu Thiên Chúa nên cũng không thể diễn tả rạch ròi. Nhưng đối với Ngài, Một vẫn to hơn và nhiều hơn Một Trăm. Hãy can đảm đứng dậy, tự động viên và tin tưởng: “Mạnh bạo lên, can đảm lên!” (Đnl 31:6-7, 23; Gs 1:6 và 9; Gs 10:25) Cách tốt là mỗi chúng ta phải nỗ lực sống yêu thương, đoàn kết, bảo vệ công lý và kiến tạo hòa bình, làm nhân chứng của Thiên Chúa giữa đời thường. Phàm nhân rất yếu đuối, nhưng quan trọng là không bao giờ thất vọng về Lòng Thương Xót của Thiên Chúa.

Chúa Giêsu đã thẳng thắn chỉ trích các người biệt phái và kinh sư: “Khốn cho các người! Các người giống như mồ mả tô vôi, bên ngoài có vẻ đẹp, nhưng bên trong thì đầy xương người chết và đủ mọi thứ ô uế” (Mt 23:27). Ước gì không ai trong chúng ta phải nghe lời nguyền rủa nặng nề như vậy!

Lạy Thiên Chúa giàu lòng thương xót, tạ ơn Ngài luôn tha thứ và từ bi. Xin biến đổi chúng con nên khí cụ yêu thương và bình an của Ngài qua việc chu toàn bổn phận hằng ngày vì yêu mến Ngài. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu, Đấng Cứu Độ duy nhất của nhân loại. Amen.

TRẦM THIÊN THU