Từ năm 2015, theo
lời kêu gọi của ĐGH Phanxicô, ngày 1 tháng 9 là Ngày Thế giới Cầu Nguyện cho
Môi Trường. Cũng nên biết thêm rằng ngày 5 tháng 6 là Ngày Môi Trường Thế Giới,
được quy định từ năm 1972.
Trung tuần tháng 6-2015, ĐGH Phanxicô đã ban hành Thông điệp “Laudato sí” (Laudato sí, mí Signore – Xin chúc tụng Chúa, lạy Chúa của con), được coi như “bản đồ môi trường.”
Trong đó, ĐGH
Phanxicô đặt vấn đề: “Loại thế giới nào
chúng ta muốn chuyển lại cho những người đến sau chúng ta, cho các trẻ em đang
lớn lên? Câu hỏi này không phải chỉ liên quan riêng đến môi trường mà thôi, vì
chúng ta không thể đặt câu hỏi một phần, và điều này khiến chúng ta tự hỏi về ý
nghĩa cuộc sống và những giá trị làm căn bản cho đời sống xã hội: ‘Chúng ta đến
trần thế này để làm gì? Chúng ta hoạt động và tranh đấu với mục đích nào? Tại
sao trái đất lại cần chúng ta?’ Nếu chúng ta không đặt những câu hỏi căn bản
ấy, tôi không tin rằng các mối quan tâm của chúng ta về môi trường có thể đạt
hiệu quả quan trọng.”
Hành tinh mà
chúng ta sinh sống được mệnh danh là “hành tinh xanh,” thế nhưng nó dần dần mất
“sạch và xanh,” nó đang từng ngày biến đổi một cách tiêu cực. Độ nóng cứ nóng
dần toàn cầu, khí thải tăng dần, phá rừng quá nhiều, những vết dầu loang, môi
sinh bị hủy hoại, không chỉ môi trường bị ô nhiễm mà cả âm thanh cũng bị ô
nhiễm. Thiên nhiên không còn thân thiện như xưa, mưa nắng thất thường, tai họa
rình rập, phần lớn là lỗi của chúng ta. Nhân tai chứ chẳng phải thiên tai, vì
vô ý thức mà chúng ta đang tự hủy hoại “ngôi nhà” của mình, tức là tự hủy hoại
mình, đặc biệt là tàn phá công trình sáng tạo của Thiên Chúa!
Sai lầm chưa đáng
sợ, mà không biết mình sai lầm mới thực sự đáng sợ. Đối mặt với những cái tiêu
cực hằng ngày ở bất kỳ nơi nào trên thế giới, chúng ta càng ngày càng quan ngại
về môi trường, nhưng hầu như chúng ta cảm thấy vô vọng, lúng túng không biết làm
sao để bảo vệ “ngôi nhà xanh” của mình. Trách nhiệm này không của riêng ai. Một
người ý thức mà mười người vô ý thức thì cũng như “muối bỏ biển.” Không thể chỉ
lo sạch nhà mình, còn nhà hàng xóm dơ bẩn thì mặc họ. Tất cả đều có hệ lụy với
nhau. Rất cần giáo dục về môi trường và phải áp dụng nghiêm luật!
Không đâu xa, ngay
tại Việt Nam, chúng ta luôn kêu gọi “giữ gìn thành phố sạch đẹp” – nói chung là
“giữ gìn môi trường sạch và xanh.” Hết “tuần lễ hành động” này sang “tháng hành
động” nọ, hoặc “năm hành động” khác. Thế nhưng vẫn có điều gì đó bất cập.
VẤN NẠN CẦN KHẮC PHỤC
1. QUẢNG
CÁO
Hầu như hằng ngày
tại nhiều giao lộ trong nội ô TPHCM có những “nhân viên” đi phát các tờ bướm,
tờ rơi quảng cáo, thậm chí còn tới “cài” vào cửa từng gia đình. Thật ra bản
chất quảng cáo không xấu, nhưng quảng cáo kiểu phát các tờ bướm, tờ rơi ở khắp
các ngã tư đường phố như vậy là tiêu cực, vì gián tiếp làm bẩn đường phố, làm
hại môi trường, đơn giản nhất là không đẹp mắt. Nhìn những ai được phát thì
thấy rõ, có người lắc đầu từ chối thì đã đành, nhưng có người nhận xong rồi vứt
ngay xuống đường. Nhìn giấy bay tả tơi, bẩn cả một cung đường, vô cùng mất thẩm
mỹ và phi văn hóa!
Nói chung, không
ai “mặn mòi” với việc nhận các tờ bướm kia. Vả lại, những tờ quảng cáo đó chưa
chắc đã đáng tin cậy. Tiền nhân nói: “Nhổ
cỏ phải nhổ tận gốc.” Cứ hô hào cho có phong trào thì chỉ vô ích!
2. ĐÁM
TANG
Nghĩa tử là nghĩa
tận, buồn thương chất đầy, nỗi niềm khó tả khi mất đi một người thân. Tuy
nhiên, từ những “chuyến xe cuối đời” đó, người ta thấy bay bay xuống đường
những tờ tiền âm phủ. Điều này không chỉ là dị đoan mà còn làm bẩn đường phố.
Quan trọng hơn là lãng phí. Tại sao? Vì người ta phải bỏ ra một số “tiền thật”
để mua những tờ “tiền giả.” Thật là nghịch lý! Tiền giả gọi là tiền âm phủ.
Người chết ở thế giới vô hình, làm gì có sinh hoạt như trần gian này mà cần xài
tiền hoặc các phương tiện như chúng ta hiện nay? Thật phi lý!
Bạn thử “lưu ý”
mà coi, những giao lộ nào có người phát các tờ bướm hoặc các cung đường vừa có
xe tang đi qua thì bạn thấy gì? Đầy… rác! Chỉ khổ cho người phu quét đường, vì
họ phải chất chồng thêm gánh nặng, tăng thêm sự mệt mỏi, họ không dừng chổi đứng nghe mà dừng chổi đứng nhìn và rồi lắc đầu ngán ngẩm “cái sự đời”!
Hô hào hết chiến
dịch này đến chiến dịch nọ nhưng rồi đâu lại vào đấy, không khác kiểu “đánh
trống bỏ dùi.” Cứ “bình thường hóa” như vậy thì làm sao môi trường có thể sạch
và đẹp?
THAY ĐỔI NHỎ, HIỆU QUẢ TO
Ai cũng có trách
nhiệm với cuộc sống, muốn sống khỏe và sống tốt thì phải có môi trường tốt, vì
đó là trách nhiệm chung. Nhưng trước tiên phải thay đổi “nếp nghĩ” thì mới mong
thay đổi cách sinh hoạt. Đây là vài gợi ý:
1. THU
GOM RÁC
Hãy bỏ rác đúng
nơi quy định, không tiện đâu vứt đó. Phân loại rác nào bỏ và rác nào có thể tái
chế. Một mảnh giấy kẹo hoặc một cây tăm cũng phải được bỏ đúng nơi, đúng chỗ.
2. TRỒNG
CÂY XANH
Cây cối lọc không
khí chúng ta hít thở, cây luôn cần cho cuộc sống. Cây có thể cải thiện đất, và
cây còn làm đẹp thiên nhiên. Tiếc thay có những vùng đất bị bỏ hoang, nhất là
người ta còn làm hại hệ sinh thái. Trồng cây cũng tương tự trồng người. Rất
cần!
3. ĐỔI
BÓNG ĐIỆN
Bóng đèn cũ hoặc
hư, nên thay bằng loại tiết kiệm năng lượng, đặc biệt là loại bóng điện huỳnh
quang (CFL – compact fluorescent light), loại này chỉ tốn ¼ điện năng và tuổi
thọ gấp 10 lần, đồng thời cũng là tiết kiệm tiền bạc. Lưu ý: Khi không sử dụng
các thiết bị điện nữa, hãy tắt đi!
4. SỬ
DỤNG GIẤY
Hãy dùng giấy
thay cho ni-lông. Dùng túi giấy để đựng hoặc dùng giấy để gói vừa đẹp vừa có
lợi cho môi trường. Giấy luôn thân thiện với con người.
5. TIẾT
KIỆM NƯỚC
Nước rất cần cho
con người, nhất là nước sạch. Hãy tắm rửa hoặc giặt giũ hợp lý, đừng lãng phí
nước. Hãy sửa ngay những vòi nước rò rỉ. Tiết kiệm nước là bảo vệ cuộc sống cho
chính mình.
Và còn nhiều thứ
khác mà chúng ta cần tập cho quen dần. Có hệ lụy này: Lặp lại nhiều lần sẽ
thành thói quen, thói quen sẽ tạo tính cách, và tính cách có thể tạo số phận!
Chúng ta không
chỉ cố gắng cải thiện sai lầm vì đã làm hại thiên nhiên quá nhiều, mà chúng ta
còn phải tích cực bảo vệ môi trường. Vì đó là cách chúng ta tự bảo vệ chính
mình.
Nước rất mềm, lửa
rất yếu, nhưng khi nước và lửa “nổi điên” thì không ai có thể cưỡng lại. Chúng
ta đã “chọc giận” thiên nhiên nên thiên nhiên đang “trừng phạt” chúng ta. Hãy
tạ tội với thiên nhiên bằng cách cố gắng tích cực bảo vệ môi trường!
Môi trường liên
quan sự sống không chỉ của con người mà còn liên quan sự sống của mọi sinh vật
– dù con người và sinh vật đó TỐT hay XẤU, LÀNH hay DỮ. Cuốn “Tóm lược Học
thuyết Xã hội Công giáo” (còn gọi là Giáo huấn Xã hội Công giáo) đã dành
hẳn chương X (số 451-487) để bàn luận về vấn đề bảo vệ môi trường. Điều đó
chứng tỏ Giáo hội Công giáo rất quan tâm vấn đề môi trường.
Giáo hội nhắc nhở
chúng ta nên nhìn về tương lai một cách hy vọng, dựa vào giao ước mà Chúa liên tục lặp lại. Trong Cựu ước, dân Israel sống
niềm tin trong một môi trường được xem là tặng phẩm của Thiên Chúa. Chính thiên nhiên là công trình sáng tạo của Thiên Chúa, vì thế thiên nhiên không phải là ác thù. Ngài đặt con người lên đỉnh công
trình sáng tạo và giao cho con người
chịu trách nhiệm về toàn thể thụ tạo, nghĩa là phải quản lý và chăm sóc thụ
tạo. Thế mà con người lại làm ngược lại thiên lệnh, cứ tàn phá thiên nhiên không
hề nương tay!
Trong Tân ước,
Đức Giêsu đến khai mở một tân thế giới, trong đó mọi sự đều phục tùng Ngài. Chính
Ngài tái tạo, đem lại sự hài hòa cho những mối quan hệ, và lập lại trật tự đã
bị tội phá vỡ. Công đồng Vatican II cũng khẳng định: “Con người có lý khi nhận định rằng nhờ trí khôn của mình, con người
vượt lên trên vũ trụ vật chất, vì được chia sẻ ánh sáng của trí khôn của Thiên
Chúa.”
Nhờ khoa học phát
triển và công nghệ tiên tiến, con người càng ngày càng làm chủ, hầu như trên cả
thiên nhiên, và chắc hẳn còn tiến bộ thêm nữa. Chuyện lên mặt trăng là bất khả
thi và hão huyền đối với ngày xưa, nhưng ngày nay chỉ là “chuyện nhỏ,” và người
ta còn muốn khám phá Hỏa tinh nữa. Trí thông minh đó của con người chắc chắn do
Thiên Chúa ban cho.
Con người có thể
khai thác các tài nguyên thiên nhiên để phát triển sự sống, nhưng không được
thái quá một cách vô tội vạ. Nếu không, con người tự chuốc họa vào thân. Rõ
ràng là con người đang lãnh hậu quả: Động đất, sóng thần, thủng tầng ô-dôn,
bệnh tật tràn lan,…
Bảo vệ môi trường
là bảo vệ Ngôi Nhà Chung của nhân loại, ngôi nhà của chính mình; bảo vệ môi
trường là duy trì công trình sáng tạo của Thiên Chúa, không bảo vệ môi trường là
phá hoại công trình sáng tạo của Thiên Chúa, phá hoại thiên nhiên, hủy hoại sự
sống của nhân loại, mà hủy hoại sự sống là trọng tội!
Lạy Chúa, chúng con thành tâm xin lỗi Chúa, xin
biến đổi chúng con từ trong tư tưởng, xin tạo cho chúng con trái tim trong sạch
và ban lại cho chúng con niềm vui Ơn Cứu Độ. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh
Tử Giêsu Kitô, Thiên Chúa cứu độ của chúng con. Amen.
TRẦM THIÊN THU
No comments:
Post a Comment
Comment