Không ai cao tới mức
không phải ngước lên, cũng chẳng ai thấp đến nỗi không cần cúi xuống. Cuộc đời
đôi khi cần ngước lên và đôi khi lại cần cúi xuống. Dễ ngước lên nhưng lại thật
khó cúi xuống! Nhưng “Chúa Giêsu HẠ MÌNH,
vâng lời cho đến nỗi bằng lòng CHỊU CHẾT, chết trên cây thập tự” (Pl 2:8).
Việt ngữ rất hay ở
những từ “láy” biến thành từ kép: Đen thui, cao ráo, ẩm thấp, yêu thương, thông
cảm, giàu sang, nghèo hèn,... Nghèo thì thường kèm theo những cái “khó”, “khổ”,
hoặc “hèn”. Vì thế, người nghèo luôn cần được quan tâm, nâng đỡ, chia sẻ,... vì
họ luôn sống “khó khăn”, gặp “khổ đau” và chịu “hèn hạ” – thậm chí còn bị nhục!
Trong ca khúc “Kiếp
Nghèo”, cố nhạc sĩ Lam Phương mô tả: “Đường
về đêm nay vắng tanh, rạt rào hạt mưa rớt nhanh, lạnh lùng mưa xuyên áo tơi,
mưa chẳng yêu kiếp sống mong manh. Lầy lội qua muôn lối quanh, gập ghềnh đường
đê tối tăm, ngập ngừng dừng bên mái tranh nghe trẻ thơ thức giấc bùi ngùi”.
Cảnh nghèo thê thảm quá, người nghèo khổ não quá. Người nghèo khổ thật!
Văn sĩ trào phúng Mark Twain (tên thật là Samuel Langhorne Clemens, người
Mỹ, 1835-1910) đã nhận định: “Người nghèo
hy vọng được MỘT thứ, người xa xỉ hy vọng được RẤT NHIỀU thứ, người tham lam hy
vọng được TẤT CẢ”. Một thực tế xã hội chua chát biết bao!
Đạo Chúa là Đạo Yêu
Thương, như Thánh Gioan định nghĩa: “Thiên
Chúa là tình yêu” (1 Ga 4:8 & 16). Vì thế, yêu thương rất cần trong cả
cuộc sống đời thường và tâm linh. Chúa Giêsu bảo: “Người nghèo lúc nào anh em cũng có với anh em” (Mt 26:11). Thương
người có 14 mối, gồm 7 điều về “thương xác” và 7 điều về “thương hồn”. Thánh
Gioan còn phân tích rạch ròi: “Nếu ai
nói: ‘Tôi yêu mến Thiên Chúa’ mà lại ghét anh em mình, người ấy là kẻ nói dối;
vì ai không yêu thương người anh em mà họ trông thấy, thì không thể yêu mến
Thiên Chúa mà họ không trông thấy” (1 Ga 4:20). Quá đỗi rõ ràng, không thể
không hiểu!
Sách Huấn Ca khuyên:
“Con ơi, hãy hoàn thành việc của con một
cách nhũn nhặn, thì con sẽ được mến yêu hơn người hào phóng. Càng làm lớn, con càng phải tự hạ, như
thế, con sẽ được đẹp lòng Đức Chúa” (Hc 3:17-18). Biết vậy mà không dễ thể
hiện, nói miệng thôi. Thật vậy, người làm nhỏ (bề dưới) không hạ mình thì cũng
chẳng dám vênh váo. Chết liền! Người làm lớn (bề trên) khó mà hạ mình. Sĩ diện
to lắm! Kinh Thánh xác định: “Quyền năng
Đức Chúa lớn lao: Người được tôn vinh nơi các kẻ khiêm nhường” (Hc 3:20). Khiêm
nhường là nhân đức nền tảng của các nhân đức, Thiên Chúa rất thích người khiêm
hạ. Đức Maria cũng đã từng cất cao lời: “Chúa
giơ tay biểu dương sức mạnh, dẹp tan phường lòng trí kiêu căng. Chúa hạ bệ
những ai quyền thế, Người nâng cao mọi kẻ khiêm nhường” (Lc 1:51-52).
Còn sách Huấn Ca nói:
“Kẻ kiêu ngạo lâm cảnh khốn cùng thì vô
phương cứu chữa, vì sự xấu xa đã ăn sâu mọc rễ trong nó. Người sáng trí để tâm
nghiên cứu các ẩn dụ, kẻ khôn ngoan ao ước có tai thính để nghe. Bác ái đối với người nghèo” (Hc
3:28-29). Bác ái với người giàu thì dễ, và người ta thích hơn; còn bác ái
với người nghèo ư? Xin miễn! Tại sao? Giúp
người nghèo thì chẳng ai biết, vì không được trao “bằng ân nhân”, không được
ghi tên vào “sổ vàng”! Thiết tưởng “sổ vàng” cũng tương tự một dạng “tệ
nạn” trong tôn giáo. Bác ái rất khó. Thật ra chúng ta chỉ mới ở mức “bố thí”
hoặc “công bằng”, vì bác ái là cho chính cái mình vẫn cần, còn chúng ta chỉ cho
người khác những gì dư thừa mà thôi. Đừng vội nói: “Tôi bác ái”.
Chúa Giêsu bảo: “Khi bố thí, đừng cho tay trái biết việc tay
phải làm” (Mt 6:3). Chúa cũng chỉ muốn người ta đạt được mức tối thiểu là
“bố thí” mà thôi. Nhưng dù vậy thì cũng chán lắm. Không ai biết thì buồn lắm.
Chúa chơi ép quá! Không, Chúa không ép, mà chỉ cảnh báo. Đúng là “con lạc đà
chui qua lỗ kim còn dễ hơn người giàu vào Nước Thiên Chúa” (Mt 19:24; Mc
10:25). Nhưng ai bố-thí-thầm-lặng mới xứng đáng nên công chính. Người công
chính thật hạnh phúc: “Những người công
chính múa nhảy mừng vui trước mặt Chúa Trời, niềm hoan lạc trào dâng” (Tv 68:4).
Tác giả Thánh vịnh mời
gọi: “Hãy hát mừng Thiên Chúa, đàn ca
kính danh Người, hãy dọn đường cho Đấng ngự giá đằng vân. Danh Người là Đức
Chúa; trước Thánh Nhan, hãy vui mừng hớn hở” (Tv 68:5). Ngài không là Chúa
của người giàu, người quyền cao chức trọng, người ăn trên ngồi trước, người chỉ
tay năm ngón, người được tiền hô hậu ủng, người có vị thế vị vọng,… nhưng Ngài
là “Cha nuôi dưỡng cô nhi, Đấng đỡ bênh quả phụ” (Tv 68:6). Thật vậy, “kẻ cô
thân, Thiên Chúa cho nhà cửa, hạng tù đày, Người trả lại tự do hạnh phúc, còn
quân phản nghịch phải ở nơi khô cằn” (Tv 68:7). Ngài là hiện thân của Công Lý
và Hòa Bình.
Có lần một giám
mục người Việt Nam nói trong một buổi lễ lớn: “Làm giám mục, tôi có mấy cái sợ: thứ nhất là sợ đi đến đâu cũng được
người ta đón rước long trọng, băng rôn cờ xí trống kèn, tôi rất sợ, sợ sau này
tôi sẽ nghiện tiếng kèn, đến những
nơi người ta đón tiếp đơn giản lại thấy thiếu thiếu. Cái sợ thứ hai là sợ
sẽ không còn được nghe sự thật nữa,
vì mọi người sẽ không bao giờ dám nói thật với mình, và mình sẽ sống trong ảo tưởng”.
Một ý tưởng thông
thoáng, đổi mới, mạnh dạn, nhưng thiết tưởng có lẽ vẫn là tiêu cực, vì chưa
thực sự “cúi xuống”. Sẽ là tích cực nếu cương quyết NÓI THẲNG: “Đừng đón tiếp tôi long trọng như vậy, hãy
bỏ hết cờ xí, băng rôn, trống kèn,…”. Có thể thì “làm thành luật”. Nhưng
mà…!!! Và có ai dám nói thẳng nói thật và làm thật như vậy không? Có. ĐGH
Phanxicô đang tiên phong nêu gương. Nhưng ai sẽ noi gương giáo hoàng?
Chúng ta hãy chân
thành thân thưa với Chúa: “Lạy Thiên
Chúa, Ngài đổ mưa ân hậu, gia nghiệp Ngài tiêu hao mòn mỏi, Ngài đã bổ sức cho.
Lạy Thiên Chúa, đàn chiên của Ngài đến ở nơi đâu, Ngài cũng luôn nâng đỡ, bởi
vì Ngài nhân hậu đối với kẻ khó nghèo”
(Tv 68:10-11). Chúa Giêsu luôn “dính liền” với cái nghèo: Sinh nghèo, sống
nghèo và chết nghèo. Thánh giáo hoàng Piô X (1835-1914) đã
thực sự nên giống Đức Kitô với quyết tâm khi còn sinh thời: “Tôi sinh ra nghèo
hèn, tôi sống nghèo hèn, tôi sẽ chết nghèo hèn”. Còn Chân phước
giáo hoàng Gioan XXIII (1881-1963) viết
trong chúc thư: “Sinh trưởng
trong sự nghèo nàn, ở một gia đình giản dị nhưng được trọng kính, tôi rất sung sướng được chết trong sự nghèo nàn,
vì theo sự đòi hỏi và các trường hợp sinh sống của đời giản dị và hèn mọn của
tôi, tôi đã phân phát cho người nghèo và Giáo Hội đã nuôi dưỡng tôi, những gì
ít ỏi của tôi đã có, trong những năm làm linh mục và giám mục”.
Một trong ba lời khấn của các tu sĩ là “khấn khó nghèo”. Chúa
Giêsu và các thánh – đặc biệt Thánh Phanxicô Assisi – đã sống KHÓ NGHÈO thực
sự, nhưng chúng ta lại sống KHÓ mà NGHÈO. Cũng “căng” thật đấy!
Miệng nhà giàu có gang, có thép; đồng bạc đâm toạc tờ giấy;
lý của người nghèo có đúng cũng bị coi là sai!
Thánh Phaolô nói: “Anh em đã chẳng tới một quả núi sờ thấy
được, có lửa đang cháy, mây mù, bóng tối và giông tố, có tiếng kèn vang dậy, và
tiếng nói thét gầm, khiến những kẻ nghe phải van xin đừng để lời ấy thốt ra với
họ nữa” (Dt 12:18-19). Rất rõ ràng, không mơ hồ!
Có lẽ sợ chúng ta
chưa hiểu nên ngài giải thích “toạc móng heo” luôn: “Nhưng anh em đã tới núi Sion, tới thành đô Thiên Chúa hằng sống, là
Giêrusalem trên trời, với con số muôn vàn thiên sứ. Anh em đã tới dự hội vui, dự đại hội giữa các con
đầu lòng của Thiên Chúa, là những kẻ đã được ghi tên trên trời. Anh em đã tới
cùng Thiên Chúa, Đấng xét xử mọi người, đến với linh hồn những người công chính
đã được nên hoàn thiện. Anh em đã tới cùng vị Trung Gian giao ước mới là Đức
Giêsu và được máu của Người rảy xuống, máu đó kêu thấu trời còn mạnh thế hơn cả
máu A-ben” (Dt 12:22-24). Một sự liên đới chặt chẽ, liên đới mọi thứ, không
liên quan cái này thì cũng liên quan cái khác, đồng thời đó cũng là mối liên
kết trong toàn thể Giáo hội.
Vào một ngày Sa-bát,
Đức Giêsu đến nhà một ông thủ lãnh nhóm Pharisêu để dùng bữa. Họ cố dò xét
Người. 7 Người nhận thấy khách dự tiệc cứ chọn cỗ nhất mà ngồi, nên nói với họ
dụ ngôn về việc dự tiệc: “Khi anh được
mời đi ăn cưới, thì đừng ngồi vào cỗ nhất, kẻo lỡ có nhân vật nào quan trọng
hơn anh cũng được mời, và rồi người đã mời cả anh lẫn nhân vật kia phải đến nói
với anh rằng: “Xin ông nhường chỗ cho vị này”. Bấy giờ anh sẽ phải xấu hổ mà
xuống ngồi chỗ cuối. Trái lại, khi anh được mời thì hãy vào ngồi chỗ cuối, để cho người đã mời anh phải đến nói: “Xin
mời ông bạn lên trên cho”. Thế là anh sẽ được vinh dự trước mặt mọi người đồng
bàn. Điều Chúa nói giản dị, dễ hiểu đối với mọi trình độ.
Nhưng đó chỉ là
chuyện bình thường, vấn đề Ngài muốn cảnh báo chúng ta điều thực tế mà lại rất
quan trọng: “Ai tôn mình lên sẽ bị hạ
xuống, còn ai hạ mình xuống sẽ được tôn lên” (Lc 14:11). Hai chiều ngược
nhau, hai thái cực khác hẳn!
Rồi Đức Giêsu nói
với kẻ đã mời Người rằng: “Khi nào ông
đãi khách ăn trưa hay ăn tối, thì đừng mời bạn bè, anh em, hay bà con, hoặc
láng giềng giàu có, kẻo họ cũng mời lại ông, và như thế ông được đáp lễ rồi.
Trái lại, khi ông đãi tiệc, hãy mời
những người nghèo khó, tàn tật, què quặt, đui mù. Họ không có gì đáp lễ, và
như thế, ông mới thật có phúc: vì ông sẽ được đáp lễ trong ngày các kẻ lành
sống lại” (Lc 14:12-14).
Nghe “sốc” quá! Đãi
tiệc tốn kém lắm, vậy mà lại “mời những người nghèo khó, tàn tật, què quặt, đui
mù” sao? Mời những người “tai mắt” mới có phong-bì-dày-cộm, mời người nghèo thì
làm gì có lời, có khi lỗ to ấy chứ! Ôi chao, vậy lấy gì mà “trang trải” chứ?
Nhưng Chúa nói thật,
không đùa, không bóng bẩy, không mơ hồ,… Dám sống nghèo là thực sự can đảm,
mạnh mẽ. Người giàu được người ta tôn trọng, đề cao; còn người nghèo bị người
ta coi thường, hạ bệ, ghét bỏ,… Thật may vì Thiên Chúa lại luôn đề cao cái
nghèo và thương xót người nghèo! Dĩ nhiên “cái nghèo” có nghĩa đen và nghĩa
bóng, về vật chất hoặc tinh thần, nhưng khi nói đến cái nghèo thì người ta
thường nghĩ ngay tới nghĩa đen về vật chất.
Hôm nay, Chúa Giêsu
giáo huấn hai điều: [1] Sống khiêm nhường thật lòng, [2] Cho đi không mong đáp
lại. Chúa Giêsu đã xác định: “CHO thì có
phúc hơn là NHẬN” (Cv 20:35). “Cho” cũng là một cách dấn thân, hy sinh, quên
mình, từ bỏ mình. CHO và NHẬN có liên quan đức khiêm nhường. Cần biết “cho”
đúng cách, cũng cần biết “nhận” đúng cách – biết cách “nhận” hợp lý cũng là
cách yêu thương, vì không phụ lòng người khác.
Cả hai bài học KHIÊM
NHƯỜNG và CHO–NHẬN đều khó thực hành, khó áp dụng – nhưng “khó” chứ không phải
là “không làm được”, nghĩa là sẽ làm được nếu chúng ta thực sự cố gắng và quyết
tâm.
Lạy
Thiên Chúa, xin giúp chúng con biết thể hiện yêu thương với mọi người, nhất là
những người nghèo, và xin cho chúng con biết can đảm sống nghèo để có thể chết
nghèo như Đại Sư Giêsu, nhờ vậy mà chúng con có thể thanh thản bước vào Miền
Đất Hứa là Nước Trời. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu, Đấng cứu độ
chúng con. Amen.
TRẦM THIÊN THU
No comments:
Post a Comment
Comment