KÝ ỨC HÈ

Đến hẹn lại lên, theo luân phiên tứ thời và bát tiết của thiên nhiên. Mùa Xuân qua, mùa Hạ tới. Đó là quy luật bất biến, không sớm cũng không trễ, luôn luôn rất đúng hẹn.

Tuổi học trò là tuổi thơ mộng, đẹp nhất đời người. Tuổi mơ mộng tuy vẫn hồn nhiên nhưng cũng có nhiều nỗi vui, buồn lẫn lộn. Chộn rộn ngày khai trường vào mùa Thu, nhưng rồi lại bâng khuâng ngày chia tay vào mùa Hạ, nhất là năm cuối cấp III, chắc chắn có những người sẽ khó gặp lại. Vì thế, ngày xưa học sinh thường ghi lại cho nhau những dòng lưu bút để làm kỷ niệm đẹp mãi một thời.

Hoa Phượng là loại hoa đặc trưng của mùa Hè, của tuổi học trò. Mưa đầu mùa làm dịu mát cơn oi nồng của nắng Hè và làm nảy chồi xanh, lá biếc, làm nổi bật sắc đỏ thắm của hoa Phượng. Loài hoa này có những cánh hoa khác thường, học sinh thường ghép lại trông như những cánh bướm và ép vào trang lưu bút. Thật đẹp và thật dễ thương!

Nghe tiếng nhạc Ve ru da diết, thấy sắc Phượng nở đỏ rực, NS Thanh Sơn biết Hè về, và cũng là thời điểm chia tay, và ông đã viết ca khúc “Ba Tháng Tạ Từ.”

Ông tâm sự: “Người ơi, thấm thoắt niên học hết rồi, chúc đi cạn lời giây phút ly bôi. Ngày mai tan trường mình không chung lối, thương nhau nhiều biết gửi về mô, kỷ niệm cũ tan vào hư vô.” Chia tay bao giờ cũng lưu luyến, bạn bè bao năm chung lớp, tình cảm đong đầy, nhưng chia tay mỗi đứa một nơi, kỷ niệm còn mãi, nhưng chẳng biết gửi về nơi nào, để rồi có lẽ sẽ tan vào hư vô mà thôi!

Giây phút chia tay càng gần, lòng bịn rịn càng tăng: “Cầm tay bốn mắt thương cảm nỗi sầu, tiếc thương bùi ngùi bốn mắt như nhau. Đời không bao giờ gặp nhau mãi mãi, thương yêu rồi nỡ đành biệt nhau, để nhung nhớ muôn vạn ngày sau.” Không ai muốn giã từ tuổi học trò, chẳng ai muốn xa cách người thân mến. Nhưng tiếng trống tan trường đã điểm hết buổi học cuối cùng của đời học sinh, không thể níu kéo, chắc hẳn nỗi nhớ nhau còn mãi ắp đầy trong những ngày tháng sắp tới.

Cuộc đời luôn đầy những nỗi vui lẫn cả nỗi buồn. Có mấy ai còn cười được khi chia tay! Có những giọt nước mắt nồng ấm tình bạn lăn dài theo những tiếng sụt sùi: “Thôi nhé, từ đây cách xa trong đời, nỗi buồn theo tháng ngày trôi, nụ cười khô héo trên môi.” Ký ức in sâu, kỷ niệm đậm dấu. Tất cả sẽ vẫn còn mới: “Mỗi lần thấy phượng nở, tim xao xuyến, bạn bè đâu chỉ ta một mình? Nỗi buồn này đành câm nín!” Vui hay buồn gì rồi cũng sẽ chỉ còn mình ên, chỉ một mình mà thôi, thôi thì ta độc thoại với mình khi nỗi buồn ngập lòng!

Người buồn thì cảnh đâu vui! Hoa Phượng vẫn thắm đỏ, Ve vẫn râm ran mùa Hè, nhưng vì người buồn nên tiếng Ve chợt não nuột hơn và hoa Phượng bỗng rơi tơi tả: “Rồi đây có những khi buồn não lòng, cố nhân biền biệt có nhớ nhau không? Ngoài kia hoa phượng rụng rơi tơi tả, dư âm làm sống lại đời ta, dù ngăn cách nhớ hoài ngày qua.” Mỗi đứa một nơi, đứa may mắn, đứa bất hạnh; đứa sung sướng, đứa nghèo khổ; đứa vui sống, đứa trĩu buồn;… Biết bao cảnh đời khác nhau, chẳng ai giống ai. Đứa nào còn nhớ nguyện cầu cho nhau? Đứa nào mau quên, không còn muốn nhớ gì nữa? Thôi, đời là thế!

Ba ca khúc “Hoa Tím Ngày Xưa,” “Trả Lại Thời Gian,” và “Nhật Ký Đời Tôi” là ba ca khúc ông viết về một mối tình giữa ông với một cô ca sĩ. Trên giường bệnh, ông nói như lời trăng trối: “Dù sao tôi cũng cảm ơn Đà-lạt, và cảm ơn em đã cho tôi uống giọt tình đắng.” Cái gì buồn luôn khiến người ta nhớ mãi, cũng như “đòn đau nhớ đời” vậy. Mối tình của NS Thanh Sơn đẹp và sâu đậm, nhưng “tím ngát,” có lẽ vậy nên một số ca khúc của ông có nhắc tới “sắc tím” như hoa tím, tà áo tím,...

Năm 1960, NS Thanh Sơn kết hôn với cô gái Lê Thị Hương (hiện ở Saigon), và hai ông bà có 7 người con. Khi mới cưới nhau, ông thấy cô dâu có nét giống cô gái Nhật nên ông hứa sẽ viết một ca khúc để tặng vợ. Và rồi ông đã cho ra đời ca khúc “Mùa Hoa Anh Đào” với âm hưởng Nhật Bản. Ông còn tặng vợ với ca khúc “Hương Tóc Mạ Non” – có chữ “Hương” là tên bà xã của ông, mới đầu ông đặt tựa là “Tóc Em Thơm Mùi Mạ Non.”

Năm 2006, ông phải phẫu thuật tim, bệnh viện đòi chi phí tới 180.000.000 VNĐ, trong khi gia đình ông chỉ có 1.000.000 VNĐ. May thay, một số nghệ sĩ trong nước và ngoài nước đã góp tay giúp ông được phẫu thuật tim.

Nhạc của ông được hát rất nhiều, hát ở khắp nơi suốt nửa thế kỷ qua, thế nhưng đời nhạc sĩ vẫn ngậm ngùi với số phận kiếp nghèo!

Trời sinh một bậc kỳ tài là để dùng vào một sứ mệnh nào đó, nhưng trước khi trao sứ mệnh đó, trời bắt họ phải trải qua trăm cay ngàn đắng. Phải chăng đó là định luật bất biến của Tạo Hóa?

NS Thanh Sơn có tài, nhưng số phận lận đận. Có lẽ đó là số phận chung của các nhân tài. Tạo Hóa công bằng!

TRẦM THIÊN THU

✽ Lưu Bút Thư Sinh – https://tramthienthu.blogspot.com/2015/05/luu-but-thu-sinh.html
✽ Tâm Sự Hoa Phượng – https://tramthienthu.blogspot.com/2015/05/tam-su-hoa-phuong.html

✽ Ký Ức Mùa Hè [truyện] – https://tramthienthu.blogspot.com/2015/05/ky-uc-mua-he.html

NS Thanh Sơn tên thật là Lê Văn Thiện, sinh ngày 1-5-1938 tại Sóc Trăng, là con thứ mười trong một gia đình có 12 anh chị em. Ông được biết đến từ thập niên 1960 với những ca khúc trữ tình nói về tuổi học trò, khoảng thời gian sau, ông nổi tiếng là “nhạc sĩ của miền Tây” với những bài nhạc mang âm hưởng dân ca Nam bộ và với dòng nhạc Boléro.

Ông lớn lên ở Sóc Trăng, với một lòng ưa thích ca hát. Ông học nhạc từ hồi tiểu học với thầy NS Võ Đức Phấn (em ruột NS Võ Đức Thu). Năm 1955, thầy Phấn mất, ông lên Saigon học nhạc với thầy NS Lê Thương và nuôi ước mơ trở thành ca sĩ. Tại Saigon, ông đã phải làm nhiều công việc như làm thuê, ở mướn,...

Năm 1959, ông đăng ký tham dự cuộc tuyển lựa ca sĩ của Đài Phát Thanh Saigon và đoạt giải nhất. Ban giám khảo cuộc thi đó có những tên tuổi như Dương Thiệu Tước, Võ Đức Thu, Thẩm Oánh, Nghiêm Phú Phi. Sau khi đoạt giải, ông được mời đi hát trong ban Tiếng Tơ Đồng của NS Hoàng Trọng.

Sau khi đã là ca sĩ, ông mày mò học sáng tác nhạc với cuốn “Để Sáng Tác Một Ca Khúc” của NS Hoàng Thi Thơ. Những người giúp đỡ ông trong giai đoạn này có các NS Hoàng Trọng, Nguyễn Hiền, Văn Phụng,...

Ca khúc đầu tiên của ông là “Tình Học Sinh,” viết năm 1962, tuy nhiên chẳng được lưu ý. Đến năm sau, “Nỗi Buồn Hoa Phượng” ra đời và trở thành một trong những ca khúc nổi tiếng nhất viết về mùa hè thời đó. Tiếp theo là những ca khúc viết về đề tài học sinh: Ba Tháng Tạ Từ, Gởi Cố Nhân Đôi Lời, Gợi Nhớ Quê Hương, Hình Bóng Quê Nhà, Hương Tóc Mạ Non, Màu Áo Hoa Phượng, Lưu Bút Ngày Xanh, Hạ Buồn, Phượng buồn, Ve Sầu Mùa Phượng,... Ngoài ra còn có các nhạc phẩm khác: Bạc Liêu Hoài Cổ, Mười Năm Tái Ngộ, Mùa Hoa Anh Đào, Nhật Ký Đời Tôi, Thị Trấn Mù Sương, Thương Ca Mùa Hạ, Thương Về Cố Đô, Trả Lại Thời Gian, Vầng Trán Suy Tư,... Các ca khúc này được nhiều tầng lớp khán giả đón nhận.

Năm 1963, ông bỏ hẳn nghề ca sĩ để chuyên tâm sáng tác. Từ năm 1973, nhạc của ông bắt đầu chuyển hướng sang đề tài quê hương. Từ thập niên 1990, những ca khúc mang âm hưởng dân ca của ông được đón nhận, gợi mở cho ông một hướng sáng tác mới đó là tiếp tục khai thác chất liệu dân ca Nam bộ. Nhạc của ông lúc này chú trọng về ca từ, trong bài có nhiều âm sắc, phương ngữ đặc trưng Nam bộ. Nhiều bài hát trong giai đoạn này trở nên rất nổi tiếng như Hình Bóng Quê Nhà, Hành Trình Trên Đất Phù Sa, Bạc Liêu Hoài Cổ, Áo Trắng Gò Công, Gợi Nhớ Quê Hương, Hương Tóc Mạ Non, Non Nước Hữu Tình,...

Từ năm 2000, ông biên tập chương trình cho Trung tâm Băng nhạc Rạng Đông. Năm 2007, kỷ niệm sinh nhật 69 của NS Thanh Sơn, Nhà hát TPHCM đã tổ chức đêm nhạc mang tên ông. Năm 2009, ông có sang Hoa Kỳ để thực hiện cuộc phỏng vấn với Thúy Nga Paris By Night. Qua nhiều giai đoạn, ông đã viết trên 500 bài hát với nhiều bài trở nên quen thuộc trong công chúng.

Năm 2011 ông bị tai biến mạch máu não khi đang tham gia cùng trung tâm Thúy Nga thực hiện cuốn Paris By Night với chủ đề “Tình Sử Trong Âm Nhạc Việt Nam.” Theo ý nguyện của NS Thanh Sơn lúc sinh thời, gia đình cùng thân bằng quyến thuộc đã đưa tiễn linh cữu ông về an táng tại đường nghệ sĩ của Hoa Viên Nghĩa Trang Bình Dương, thuộc xã Chánh Phú Hoà, huyện Bến Cát, Bình Dương, vào sáng ngày 9-4-2012.